พิมพ์

[raponsan]

สายตระกูล

หลังจากเข้าใจเรื่องของพงศาวลี (genealogy) และรู้จักการนับญาติ (descent) กันแล้ว คราวนี้ก็มาถึงการสืบเชื้อสายกันบ้าง ว่า ใครเป็นใคร มีที่มาที่ไปอย่างไร อย่างคำกล่าวที่ว่า “ผู้ดีแปดสาแหรก”

หลังจากเข้าใจเรื่องของพงศาวลี (genealogy) และรู้จักการนับญาติ (descent) กันแล้ว คราวนี้ก็มาถึงการสืบเชื้อสายกันบ้าง ว่า ใครเป็นใคร มีที่มาที่ไปอย่างไร อย่างคำกล่าวที่ว่า “ผู้ดีแปดสาแหรก” ซึ่งหมายถึง ผู้ดีที่สืบทอดกันลงมาตั้งแต่ต้นวงศ์สกุลคือบิดามารดาของปู่และย่า ๔ บิดามารดาของตาและยาย ๔ รวมเป็น ๘ หรือเรียกได้ว่า สืบสายตระกูลมาจากผู้ดีทั้งปู่ย่าตายาย การสืบเชื้อสายเช่นนี้ในทางมานุษยวิทยาเรียกว่า สายตระกูล

คณะกรรมการจัดทำพจนานุกรมศัพท์มานุษยวิทยา สำนักงานราชบัณฑิตยสภา อธิบายว่า สายตระกูล (lineages) หมายถึง  กลุ่มคนที่สืบสายเลือดมาจากบรรพบุรุษเดียวกัน โดยมากประกอบด้วยคนหลายรุ่น  และมีครอบครัวเดี่ยวหลายครอบครัว โดยทั่วไปคนในสายตระกูลเดียวกันสามารถระบุได้ว่าตนมีสายสัมพันธ์ทางพงศาวลี (genealogy) สถานใดกับคนอื่น ๆ ในสายตระกูลของตน

 

สายตระกูลหนึ่ง ๆ จะมีขอบเขตกว้างเพียงใดขึ้นอยู่กับระบบการนับญาติ กล่าวคือ ถ้าสืบโยงความสัมพันธ์ผ่านทางการนับญาติข้างพ่อ เรียกว่า สายตระกูลข้างพ่อ (patri  lineage) ถ้าสืบโยงความสัมพันธ์ผ่านทางสายเลือดข้างแม่เป็นหลักเรียกว่า สายตระกูลข้างแม่ (matrilineage) แต่ในบางสังคมสายตระกูลจะประกอบด้วยสมาชิกที่มาจากสายเลือดทั้งข้างพ่อและข้างแม่ เพราะใช้วิธีการนับญาติสองข้าง (bilineal decent) ในกรณีเช่นนั้นสายตระกูลจะใหญ่และมีขอบเขตกว้าง สายตระกูลจะดำรงอยู่บนฐานของความสัมพันธ์กับบรรพบุรุษคนเดียวกันของสมาชิกทุกคนตราบใดที่ทุกคนในกลุ่มยังจำได้ว่าบรรพบุรุษที่พวกตนมีร่วมกันคือใคร และยังสามารถสืบพงศาวลีที่ตนมีต่อกันได้

สายตระกูลเป็นการจัดองค์การทางสังคมเหนือระดับครอบครัว และทำหน้าที่หลายอย่าง ทั้งในทางสังคม เศรษฐกิจ และการเมือง เพื่อสนับสนุนสมาชิกในกลุ่ม นักมานุษยวิทยาที่ศึกษาสังคมก่อนสมัยใหม่มักถือว่ากลุ่มทางสังคมประเภทนี้มีความสำคัญมาก และเรื่องนี้มักเป็นหัวข้อสำคัญเรื่องหนึ่งในรายงานการศึกษาเชิงชาติพันธุ์วรรณนา.

จินดารัตน์ โพธิ์นอก

ขอบคุณบทความจาก : http://www.dailynews.co.th/article/500085