พิมพ์

[หมวยจ้า]

ไมเกรน เป็นโรคที่ก่อให้เกิดอาการปวดศีรษะเรื้อรังชนิดหนึ่ง

ที่มีความแตกต่างจากโรคปวดศีรษะทั่วไปอย่างคาดไม่ถึง

ปัจจุบันสาเหตุของไมเกรนยังไม่เป็นที่ทราบแน่ชัด มีอยู่หลายทฤษฎีที่เชื่อว่าน่าจะเป็นไปได้

โดยเชื่อกันว่าอาจจะเกิดจากความผิดปกติชั่วคราวของระดับสารเคมีในสมอง

การสื่อกระแสประสาทในสมอง หรือการทำงานที่ผิดปกติไปของหลอดเลือดสมองชั่วคราว   

และจากข้อมูลทางระบาดวิทยา ปัจจุบันเชื่อว่าไมเกรนสามารถถ่ายทอดทางพันธุกรรมได้

แต่จะเกิดอาการหรือไม่ขึ้นอยู่กับปัจจัยทั้งภายในและภายนอกร่างกายที่มากระทบ

อาการอย่างไรถึงเรียกไมเกรน

       อาการปวดศีรษะไมเกรนต่างจากอาการปวดศีรษะธรรมดาตรงที่ว่า อาการปวดศีรษะธรรมดา

มักจะปวดทั่วทั้งศีรษะ ส่วนใหญ่เป็นอาการปวดตื้อ ๆ ที่ไม่รุนแรงนัก และมักจะไม่มีอาการอื่น เช่น คลื่นไส้ร่วมด้วย

ส่วนใหญ่จะหายได้เองเมื่อได้นอนหลับสนิทไปพักใหญ่  แต่ไมเกรน มักจะปวดตุ๊บ ๆ เป็นระยะ ๆ

แต่ก็มีบางคราวที่ปวดแบบตื้อ ๆ ส่วนมากจะปวดรุนแรงปานกลางถึงรุนแรงมาก  โดยจะค่อย ๆ ปวดมากขึ้นทีละน้อย

จนกระทั่งปวดรุนแรงเต็มที่แล้วจึงค่อย ๆ บรรเทาอาการปวดลงจนหาย  มักจะปวดข้างเดียว

หรือเริ่มปวดข้างเดียวก่อนแล้วจึงปวดทั้งสองข้าง  และแต่ละครั้งที่ปวดมักจะย้ายข้างไปมาหรือย้ายตำแหน่งได้

แต่บางครั้งก็อาจจะปวดทั้งสองข้างขึ้นมาพร้อม ๆ กันตั้งแต่แรก
 
ใครติดอันดับเป็นไมเกรน

       โรคปวดศีรษะไมเกรน  ส่วนใหญ่จะเป็นในผู้ที่อยู่ในวัยเจริญพันธุ์  ผู้หญิงเป็นมากกว่าผู้ชาย

มักเป็นในผู้ที่มีความเครียดทางอารมณ์และจิตใจสูง  แต่ก็อาจเกิดในผู้ที่สุขภาพจิตดีก็ได้

รู้ได้อย่างไรว่าเป็นไมเกรน 

       อาการปวดศีรษะที่เกิดจากโรคไมเกรน  แพทย์ต้องทำการวินิจฉัยจากลักษณะจำเพาะของอาการปวดศีรษะ

อาการที่เกิดร่วมด้วย ตรวจร่างกายพบว่าสมองทำงานปกติดี และไม่พบความผิดปกติของร่างกายส่วนอื่น ๆ

ที่จะทำให้ปวดศีรษะได้ด้วย

       - ลักษณะต่าง ๆ ของอาการปวด  ได้แก่  ตำแหน่ง ความรุนแรง ลักษณะการปวด การดำเนินของการปวด
       - อาการที่เกิดร่วมด้วย คลื่นไส้  เวียนหัว
       - ไม่พบความผิดปกติของการทำงานของสมองหรืออวัยวะต่าง ๆ ที่อาจก่อให้เกิดอาการปวด เช่น

ความคิดอ่านเชื่องช้า  มองเห็นภาพซ้อน แขนขาอ่อนแรง เดินเซ ไข้ ตาแดง ตาโปน มีน้ำมูกกลิ่นเหม็น เป็นต้น
       -  ปัจจัยกระตุ้นอาการปวด เช่น ความเครียด แสงจ้า ๆ อาหารบางชนิด อดนอน
       -  ปัจจัยทุเลาอาการปวด เช่น การนอนหลับ การนวดหนังศีรษะ ยา การกดจุด
           
        นอกจากนี้ แพทย์อาจต้องสอบถามอาการและตรวจร่างกายผู้ป่วยเพิ่มเติมในกรณีที่จำเป็น

เพื่อการวินิจฉัยโรคอย่างถูกต้อง

ปัญหาที่พบบ่อยที่เห็นได้ชัดคือ
 
เสียสุขภาพกาย ต้องทรมานจากความปวด บางรายปวดรุนแรงมากจนแทบอยากจะวิ่งเอาหัวชนฝาผนัง

บางรายปวดข้ามวันข้ามคืนจนนอนหลับไม่สนิท   บ้างก็คลื่นไส้อาเจียน   อ่อนเพลียจนเสียสมรรถภาพ

การเรียนการทำงาน ไมเกรนเป็นโรคหนึ่งที่ทำให้ผู้ทำงานประเภทใช้ความคิด ต้องขาดงานเป็นจำนวนมาก

ทำให้สูญเสียทางเศรษฐกิจไม่น้อย ถ้าเป็นบ่อยและรุนแรงมาก ๆ ก็ทำให้เสียสุขภาพจิตได้

บ้างก็จะวิตกกังวลว่าอาจจะเป็นเนื้องอกในสมองไมเกรนช่วยได้
           
       วิธีการรักษาผู้ป่วยที่เป็นโรคไมเกรนที่สำคัญคือ   การบรรเทาอาการปวดศีรษะ 

และการป้องกันไม่ให้เกิดหรือลดความถี่ ความรุนแรงของอาการ

การบรรเทาอาการปวดศีรษะนั้น    อาจไม่จำเป็นต้องใช้ยา  เช่น  การนวด การกดจุด การประคบเย็น

การประคบร้อน หรือการนอนหลับ ในรายที่ไม่ได้ผลหรืออาการปวดรุนแรงจำเป็นต้องใช้ยาแก้ปวด   

สำหรับการป้องกันไม่ให้เกิดหรือลดความถี่ ความรุนแรงของอาการปวดศีรษะนั้น ที่สำคัญมีอยู่ 2 วิธี
     • วิธีแรก คือ การออกกำลังกายอย่างสม่ำเสมอ พักผ่อนให้เพียงพอ ร่วมกับการกำจัดความเครียดอย่างเหมาะสม
     • วิธีที่สอง คือ กินยาป้องกันไมเกรน  แพทย์จะแนะนำให้กินยาป้องกันก็ต่อเมื่อปวดศีรษะบ่อยมาก เช่น

สัปดาห์ละ 1-2 ครั้งขึ้นไป หรือแม้จะปวดไม่บ่อยแต่รุนแรงมากหรือนานต่อเนื่องกันหลายวัน ยาป้องกันไมเกรนนั้น

มีอยู่หลายชนิด ยาแต่ละชนิดจะมีผลข้างเคียงต่างกันไป จะต้องเลือกชนิดและปรับขนาดยาให้เหมาะสมสำหรับผู้ป่วย

แต่ละรายไป แนะนำให้กินยาป้องกันต่อเนื่องจนอาการสงบลงนาน 6 - 12 เดือน จึงลองหยุดยาได้

เมื่อกำเริบขึ้นอีกจึงเริ่มกินใหม่
           
       แม้ไมเกรนจะเป็นโรคที่เรื้อรัง  แต่สามารถควบคุมให้โรคสงบลงได้  หากรู้จักรับมือกับอาการที่เกิดขึ้น

รศ.นพ.รังสรรค์   ชัยเสวิกุล
อายุรแพทย์ระบบประสาทสมอง