พิมพ์

[raponsan]

แผนที่แสดงฉากและบ้านเมืองต่างๆ ในพระอภัยมณีอยู่ทางทะเลอันดามัน ปรับปรุงใหม่จากข้อเสนอของ “กาญจนาคพันธุ์” (ขุนวิจิตรมาตรา) เป็นท่านแรก ตั้งแต่ พ.ศ. 2490


เกาะแก้วพิสดารไม่ใช่เกาะเสม็ดอย่างที่คิด แต่เป็นเกาะในทะเลอันดามัน

เมื่อเท้าสิลราชเจ้าเมืองผลึกกับลูกสาวคือสุวรรณมาลีติดมรสุมอยู่กลางมหาสมุทร (อินเดีย) ปู่เจ้าบอกทางรอดว่า “จงตัดคลื่นฝืนไปทิศอิสาน จะพบพานผู้วิเศษข้างเพทไสย”

เมื่อมุ่งไปทางทิศอีสานก็ได้พบ-พระฤาษีเกาะแก้วพิศดาร-จริง ๆ แสดงว่าเกาะแก้วพิศดารอยู่ในเขตทะเลอันดามันหรือที่ใดที่หนึ่งของมหาสมุทรอินเดีย ไม่ใช่ “เกาะเสม็ด” ในอ่าวไทยที่จังหวัดระยองอย่างที่เข้าใจกัน

ทะเลอันดามันไม่ได้มีเพียงหมู่เกาะนาควารี แต่มีหมู่เกาะอันดามันและหมู่เกาะอื่น ๆ เป็นพืดยืดยาวตามแนวพม่าลงไปถึงสุมาตราของอินโดนีเซียโน่น แม้เกาะของนางผีเสื้อสมุทร สุนทรภู่ก็กำหนดให้อยู่ในบริเวณนี้ด้วย คำว่า “ปีศาจ”-“ยักษ์”-“นาค” รวมทั้ง “ผีเสื้อ” (มาจาก “ผีเชื้อ”) ล้วนหมายถึงคนพื้นเมือง และดูเหมือนว่าเกาะอันเป็นถิ่นของนางผีเสื้อสมุทรจะอยู่ค่อนไปทางตอนบนแถบหมู่เกาะอันดามันที่บันทึกของพระสงฆ์บอกว่ามีมนุษย์กินคน ดังปากคำของนางเงือกที่บอกกับพระอภัยมณี ดังนี้

@@@@@@

ฝ่ายเงือกน้ำคำนับอภิวาท                 ข้าพระบาททราบสิ้นทุกถิ่นฐาน
อันน้ำนี้มีนามตามบุราณ                  อโนมานเคียงกันสีทันดร
เป็นเขตแคว้นแดนที่นางผีเสื้อ           ข้างฝ่ายเหนือถึงมหิงษะสิงขร
ข้างทิศใต้ไปเกาะแก้วมังกร              หนทางจรเจ็ดเดือนไม่เคลื่อนคลา
ไปกลางย่านบ้านเรือนหามีไม่           สมุทรไทซึ้งซึกลึกหนักหนา
แต่สำเภาชาวเกาะเมืองลังกา           เขาแล่นมามีบ้างอยู่ลางปี
ถ้าเสียเรือเหลือคนแล้วนางเงือก       ขึ้นมาเลือกเอาไปชมประสมศรี
เหมือนพวกพ้องของข้ารู้พาที          ด้วยเดิมทีปู่ย่าเป็นมนุษย์

ปากคำนางเงือกระบุชัดเจนว่าบริเวณนี้มี “สำเภาชาวเกาะเมืองลังกา” แล่นผ่านไป-มาอยู่ด้วย แสดงว่าอยู่บนเส้นทางคมนาคมการค้าแถบทะเลอันดามันชัดเจน

@@@@@@

บนเส้นทางคมนาคมการค้าในทะเลอันดามันนี้เอง มี “เกาะแก้วพิสดาร” ของพระฤาษีผู้วิเศษอยู่ด้วย ฉะนั้นจึงมี “พวกเรือแตกแขกฝรั่งแลอังกฤษ ขึ้นเป็นศิษย์อยู่สำนักนั้นหนักหนา” ดังปากคำของนางเงือกบอกว่า

 แต่โยคีมีมนต์อยู่ตนหนึ่ง                อายุถึงพันเศษถือเพทไสย 
อยู่เกาะแก้วพิสดารสำราญใจ          กินลูกไม้เผือกมันพรรณผลา
พวกเรือแตกแขกฝรั่งแลอังกฤษ       ขึ้นเป็นศิษย์อยู่สำนักนั้นหนักหนา
ด้วยโยคีมีมนต์ดลวิชา                  ปราบบรรดาภูตพรายไม่กรายไป 
แม้นพระองค์ทรงฤทธิ์จะคิดหนี       ถึงโยคีเข้าสำนักไม่ตักไษย 
เผื่อสำเภาเขาซัดพลัดเข้าไป           ก็จะได้โดยสานไปบ้านเมือง 
แต่ทางไกลไม่น้อยถึงร้อยโยชน์       ล้วนเขาโขดคิรีรัตน์ขนัดเนื่อง 
กลางคงคาสาระพัดจะขัดเคือง       จงทราบเบื้องบงกชบทมาลย์ 
แม้กำลังดังข้าจะพาหนี                เจ็ดราตรีเจียวจึงจะถึงสถาน 
อสุรีมีกำลังดังปลาวาฬ                ตามประมาณสามวันจะทันตัว 

สรุปว่าเกาะแก้วพิสดารในจินตนาการของสุนทรภู่อยู่ทางใต้ของทะเลอันดามัน ค่อนลงไปทางเกาะสุมาตรกับเกาะชวาของอินโดนีเซีย


อ้างอิง :- “ทะเลอันดามันในพระอภัยมณีของสุนทรภู่”. จากหนังสือ “อันดามันสุวรรณภูมิ ในประวัติศาสตร์อุษาคเนย์”. โดย สุจิตต์ วงษ์เทศ. สำนักพิมพ์มติชน. 2547
เผยแพร่ : วันอังคารที่ 23 มิถุนายน พ.ศ.2563
เผยแพร่ครั้งแรกในระบบออนไลน์ : เมื่อ 6 กันยายน พ.ศ.2561
ขอบคุณ ; https://www.silpa-mag.com/culture/article_20089