พิมพ์

[raponsan]

The apple doesn't fall far from the tree. 'ลูกไม้ย่อมหล่นไม่ไกลต้น'

ขณะเขียนบทความนี้แนนกำลังนั่งเล่นอยู่ใต้ต้นลิ้นจี่ พลันลูกลิ้นจี่ตกก็นึกถึงกฎแรงดึงดูดของโลก หรือที่เขาชอบเรียกกันสั้นๆ ว่าแรง G มาจากภาษาอังกฤษว่า Gravity ที่ เซอร์ ไอแซค นิวตัน คิดไว้ แล้วพลันให้นึกถึงสำนวนไทยสำนวนนี้เลย “ลูกไม้หล่นไม่ไกลต้น”

เรื่องของสำนวน หรือ Idiom นั้น มักเกิดคำถามบ่อยๆ ใน Facebook ของ Krupnan ประมาณว่า ลูกไม้หล่นไม่ไกลต้น ภาษาอังกฤษใช้ Fruit falls under the tree. หรือเปล่าคะ ความจริงแล้วเราไม่ได้แปลตรงตัวแบบนี้นะคะ

การแปลสำนวนนี่เป็นปัญหาอมตะของการสื่อสารกับเจ้าของภาษาจริงๆ เพราะหลายครั้งไม่รู้ว่าจะไปค้นหาพจนานุกรมจากคำไหน เพราะพจนานุกรมสำนวน หรือ Idiom ก็ไม่ค่อยจะมีขายเสียด้วย คำแนะนำของพี่แนนคือ หากเป็นมือใหม่หัดขับก็ควรจะเลือกใช้ศัพท์แสงง่ายๆ ตรงไปตรงมา แทนการใช้ความพยายามแปลสำนวนให้ตรงตัวเป๊ะๆ เพราะฝรั่งจะงงเป็นไก่ตาแตก

การสะสมประสบการณ์จากการอ่านงานเขียนของเจ้าของภาษาจะช่วยให้การใช้ภาษาสละสลวย สวยเก๋ และเรียบเนียนได้มากขึ้นเรื่อยๆ เรียกว่าถ้าอยากเก่งต้องพากเพียร เพราะความรู้มีเทคนิค แต่ไม่มีทางลัด

สำนวน “ลูกไม้หล่นไม่ไกลต้น” เปรียบเปรยตามความเป็นจริงของธรรมชาติ จึงไม่น่าแปลกใจที่ในภาษาอังกฤษจะมีสำนวนหนึ่งที่กล่าวไว้ใกล้เคียงกันว่า The apple doesn't fall far from the tree. แอปเปิ้ลตกไม่ไกลจากต้น แต่นอกจากสำนวนที่ใกล้เคียงกันเช่นนี้ ยังมีอีกหลายสำนวนในภาษาอังกฤษที่ใช้สื่อสารเพื่อบอกว่าพ่อแม่นั้นมีอิทธิพลต่อลูก ไม่ว่าจะทางพันธุกรรม คือความเหมือนทางหน้าตา หรืออิทธิพลต่ออุปนิสัยใจคอของลูก

ถ้าหน้าเหมือน สำนวนไทยอาจจะใช้เหมือนกันอย่างกับแกะ มาจากการแกะสลัก หรือ Carve ไม่ใช่ Lamb เนื้อแกะ หรือ Sheep แกะเป็นตัวๆ นะคะ ถ้าใครไปลองหาใน Google ดู Google Translation จะแนะนำคำว่า Like a lamb ให้ ซึ่งฝรั่งเค้าไม่ใช้เป็นสำนวนกันนะคะ

สำนวนเหมือนกันอย่างกับแกะนี้ใช้ได้ทั้งหน้าตาเหมือนพ่อแม่ หรือว่าสิ่งของเหมือนกันมากจนแยกแยะแทบไม่ได้ ภาษาอังกฤษจะใช้สำนวน as alike as two peas in a pod. คือเหมือนกันอย่างกับ pea เม็ดถั่ว ใน pod ฝักเดียวกัน เรียกว่าเหมือนกันมากๆ 

ถ้าจะพูดว่าหน้าตาถอดแบบมาจากพ่อแม่เป๊ะเลยล่ะก็ ภาษาไทยอาจจะมีสำนวนไม่เป็นทางการว่า หน้าโขกกันมาเป็นพิมพ์เดียวกัน ฝรั่งก็มีสำนวนดิบๆ ห่ามๆ ยิ่งกว่าเราอีกค่ะ เค้าจะพูดว่า เหมือนพ่ออย่างกับถ่มน้ำลายออกมา เรียกได้ว่าสำเนาถูกต้องยัน DNA กันเลยทีเดียว

โดยเริ่มแรกทีเดียวสำนวนนี้จะพูดกันเต็มๆ ว่า He is as like his dad as if he were spit out of his mouth. มาจากกริยา Spit ที่แปลว่า ถ่มน้ำลาย ต่อมาภายหลังสำนวนนี้ฮิตติดหู ก็เริ่มใช้สำนวนว่า the spitting image of เพื่อบอกว่าเหมือนใคร เช่น She is the spitting image of her father. เป็นต้น

และเริ่มหดสั้นเข้าเป็น very spit หรือ dead spit ทำหน้าที่เป็นคุณศัพท์เพื่อย้ำว่า เหมือนสุดๆ นั่นเอง นอกจากนี้อาจจะใช้คำว่า the clone of เพื่อบอกว่า เหมือนอย่างกับโคลนนิ่งกันมาก็ยังได้

สำหรับสำนวนไทยที่พูดถึง ลูกไม้หล่นไม่ไกลต้น มักจะพูดถึงอุปนิสัยใจคอและความสำเร็จของลูกหลานที่ไม่ต่างจากบรรพบุรุษ นอกจาก The apple doesn't fall far from the tree.แล้ว ยังมีสำนวนที่กล่าวว่า A chip off the old block คือ เปรียบลูกเหมือนเป็น Chip หรือเศษอิฐที่หลุดออกมาจากพ่อแม่ที่เปรียบเสมือน Old block หรืออิฐก้อนเก่า

ต้นแอปเปิลของนิวตัน

นอกจากนี้ยังมีสำนวนง่ายๆ ตรงไปตรงมาอย่าง Like father, like son ที่ให้ความหมายประมาณว่าพ่อเป็นอย่างไรลูกก็อย่างนั้น ซึ่ง Like ในที่นี้ทำหน้าที่เป็นคำเชื่อม ให้ความหมายว่า เหมือน หรือคล้าย ไม่ได้ทำหน้าที่เป็นกริยาที่แปลว่า ชอบ

พอเจอสำนวน Like father, like son อย่าได้แปลไปว่า ชอบพ่อก็ต้องชอบลูกด้วยนะคะ เพราะจริงๆ แล้ว สำนวนนี้ตรงกับสำนวนไทยที่ว่า เชื้อไม่ทิ้งแถวได้ด้วย ซึ่งมีความหมายไม่ค่อยจะดี การจะแปลให้เป็นบวกหรือเป็นลบ จึงต้องดูจากบริบทการใช้ประกอบการแปลด้วยค่ะ

แม้แรง G ของโลกดึงดูดให้แอปเปิ้ลตกลงใต้ต้นจะเป็นจริง แต่สำนวนที่ว่าลูกไม้หล่นไม่ไกลต้นนั้นกลับมีหลายคนหักปากกาเซียนมานักต่อนัก เพียงแค่ใช้แรงผลักดันภายใน เป็นแรงดีที่เรียกว่า Drive

ลูกกรรมกรผู้พากเพียร แหล่งความรู้เท่าที่พอจะหาได้คือการอ่านหนังสือพิมพ์วันละฉบับ เรียนไปทำงานไปจนจบปริญญาด้านกฎหมาย ก้าวลงสมัครชิงชัยในสนามเลือกตั้งมานับครั้งไม่ถ้วน จนในที่สุดได้ก้าวสู่ตำแหน่งประธานาธิบดีสหรัฐอเมริกามาได้สมใจ และตราบจนปัจจุบันชื่อประธานาธิบดี อับบราฮัม ลินคอล์น ก็ยังอยู่ในตำนานความสำเร็จของลูกไม้ที่ไม่รอให้หล่นใต้ต้น แต่พัฒนาสายพันธุ์จนมีชื่อเสียงเป็นผลไม้ส่งออกระดับโลกก็ว่าได้

ท่านผู้อ่านล่ะคะ จะเป็นลูกไม้หล่นไม่ไกลต้น หรือจะเป็นเด็กแนวที่มีเส้นทางเป็นของตัวเอง จะเลือกทางไหน หากเป็นทางที่ใช้แรงดี Drive ผลักดันไป ย่อมเป็นมงคลแก่ชีวิตเสมอ ดังคำกล่าวที่ว่า The ancestor of every action is a thought. บรรพบุรุษที่เป็นรากเหง้าของการกระทำคือความคิดของตัวคุณเอง

คุณครูพี่แนน
 
ขอบคุณบทความและภาพจาก
http://www.thairath.co.th/content/edu/267345
http://www.thaigoodview.com/,http://www.bangkokbiznews.com/

http://www.youtube.com/watch?v=USQZEf8e_q8

อัปโหลดโดย LillaMan เมื่อ 19 พ.ค. 2008

ลูกไม้หล่นไม่ไกลต้น
    (สํา) น. ลูกย่อมไม่ต่างกับพ่อแม่มากนัก.

ที่มา พจนานุกรมอิเล็กทรอนิกส์ ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕๔๒