ภาวนาสูตร:ว่าด้วยการภาวนา
การทำบุญในพระ พุทธศาสนาสรุปไว้สามอย่างคือ ทาน ศีล และภาวนา คนส่วนมากจะเข้าใจเรื่องของทานและศีลกันมากที่สุด แต่พอกล่าวถึงการภาวนาก็จะเกิดความสับสนว่าที่ถูกต้องที่สุดนั้นคืออะไรกัน แน่ มีวิธีการกระทำอย่างไร หลายสำนักต่างก็มีวิธีการที่แตกต่างกัน
บาง สำนักก็บอกว่าให้กำหนดลมหายใจไว้ที่ลมหายใจเข้าออก โดยใช้คำบริกรรมว่า “พุทโธ” บางแห่งก็ให้ใช้คำว่า “สัมมาอรหัง” หรือ “ยุบหนอพองหนอ” หรือแม้แต่คำว่า “ตายหนอๆ” ซึ่งยังมีคำบริกรรมอีกมากมาย วันนี้วันพระขอเชิญฟังธรรมยาย “ภาวนาสูตร”
ที่ตั้งแห่งการทำงานของจิตท่านเรียกว่า“กรรมฐาน”เป็นสิ่งที่ใช้เป็นอารมณ์ใน การเจริญภาวนาหรืออุปกรณ์ในการฝึกอบรมจิต มีแสดงไว้หลายแห่ง ในวิสุทธิมรรคได้แสดงไว้ถึง 40 ประการประกอบด้วย กสิณ 10 อสุภะ 10 อนุสสติ 10 อัปปมัญญา 4 อรูปธาตุ 4 อาหาเรปฏิกูลสัญญาและจตุววัฏฐาน แต่ละวิธีเป็นอุปกรณ์ในการฝึกจิตทั้งนั้น
ในส่วนของอนุสตินั้นมีแสดงไว้ในอนุสสติสูตร อังคุตรนิกาย ฉักกนิบาต (22/280/263) หกประการความว่า
“ดูกร ภิกษุทั้งหลาย อนุสสติฐานะหกประการคือพุทธานุสสติคือระลึกถึงคุณของพระพุทธเจ้า ธรรมานุสสติคือระลึกถึงคุณของพระธรรม สังฆานุสสติคือระลึกถึงคุณของพระสงฆ์ สีลานุสสติคือระลึกถึงศีล จาคานุสสติคือระลึกถึงศีลที่ตยบริจาค เทวตานุสสติคือระลึกถึงเทวดา” ส่วนมรณานุสติระลึกถึงความตาย กายคตานุสติคือสติเป็นไปในกาย อานาปานสติสติคือกำหนดลมหายใจเข้าออกและอุปสมานุสติระลึกถึงธรรมเป็นที่สงบ มีแสดงไว้ในที่ต่างๆอีกหลายแห่ง
ส่วนวิธีการและการภาวนานั้นมีแสดงไว้ในภาวนาสูตร อังคุตรนิกาย สัตตกนิบาต (23/68/98) ความว่า
“ดูกร ภิกษุทั้งหลาย เมื่อภิกษุไม่หมั่นเจริญภาวนา แม้จะพึงเกิดความปรารถนาขึ้นอย่างนี้ว่า โอหนอขอจิตของเราพึงหลุดพ้นจากอาสวะเพราะไม่ถือมั่นก็จริง แต่จิตของภิกษุนั้นย่อมไม่หลุดพ้นจากอาสวะเพราะไม่ถือมั่นข้อนั้นเพราะเหตุ ไร จะพึงกล่าวได้ว่า เพราะไม่ได้เจริญ เพราะไม่ได้เจริญอะไรเพราะไม่ได้เจริญสติปัฏฐาน 4 สัมมัปปธาน 4 อิทธิบาท 4 อินทรีย์ 5 พละ 5 โพชฌงค์ 7 อริยมรรคประกอบด้วยองค์ 8
เปรียบเหมือน แม่ไก่มีไข่อยู่ 8 ฟอง 10 ฟอง หรือ 12 ฟอง ไข่เหล่านั้น แม่ไก่กกไม่ดี ให้ความอบอุ่นไม่พอ ฟักไม่ดี แม่ไก่นั้น แม้จะพึงเกิดความปรารถนาขึ้นอย่างนี้ว่าโอหนอ ขอให้ลูกของเราพึงใช้ปลายเล็บเท้าหรือจะงอยปากเจาะกะเปาะไข่ ฟักตัวออกมาโดยสวัสดี ก็จริง แต่ลูกไก่เหล่านั้นไม่สามารถที่จะใช้ปลายเล็บเท้า หรือจะงอยปากเจาะกะเปาะไข่ ฟักตัวออกมาโดยสวัสดีได้ ข้อนั้นเพราะเหตุไรเพราะแม่ไก่กกไม่ดี ให้ความอบอุ่นไม่พอ ฟักไม่ดีฉะนั้น
ดูกรภิกษุทั้งหลายเมื่อภิกษุหมั่นเจริญภาวนา แม้จะไม่พึงเกิดความปรารถนาอย่างนี้ว่า โอหนอขอจิตของเราพึงหลุดพ้นจากอาสวะเพราะไม่ถือมั่น ก็จริง แต่จิตของภิกษุนั้นย่อมหลุดพ้นจากอาสวะเพราะไม่ถือมั่น ข้อนั้นเพราะเหตุไร พึงกล่าวได้ว่า เพราะเจริญ เพราะเจริญอะไร เพราะเจริญสติปัฏฐาน 4 ฯลฯ อริยมรรคประกอบด้วยองค์ 8
เปรียบเหมือนแม่ไก่มีไข่อยู่ 8 ฟอง 10 ฟอง หรือ 12 ฟอง ไข่เหล่านั้นแม่ไก่กกดี ให้ความอบอุ่นเพียงพอ ฟักดี แม้แม่ไก่นั้นจะไม่พึงปรารถนาอย่างนี้ว่า โอหนอ ขอให้ลูกของเราพึงใช้ปลายเล็บเท้าหรือจะงอยปากเจาะกะเปาะไข่ ฟักตัวออกมาโดยสวัสดี ก็จริง แต่ลูกไก่เหล่านั้นก็สามารถใช้เท้าหรือจะงอยปากเจาะกะเปาะไข่ ฟักตัวออกมาโดยสวัสดีได้ ข้อนั้นเพราะเหตุไรเพราะไข่เหล่านั้นแม่ไก่กกดี ให้ความอบอุ่นเพียงพอ ฟักดี ฉะนั้น
เปรียบเหมือนรอยนิ้วมือ รอยนิ้วหัวแม่มือที่ด้ามมีด ย่อมปรากฏแก่นายช่างไม้หรือลูกมือนายช่างไม้ แต่เขาไม่รู้อย่างนี้ว่า วันนี้ด้ามมีดของเราสึกไปเท่านี้เมื่อวานสึกไปเท่านี้ หรือเมื่อวานซืนสึกไปเท่านี้ ที่จริง เมื่อด้ามมีดสึกไปเขาก็รู้ว่าสึกไปนั่นเทียว ฉันใด ดูกรภิกษุทั้งหลาย เมื่อภิกษุหมั่นเจริญภาวนาอยู่ก็ฉันนั้นเหมือนกัน แม้จะไม่รู้อย่างนี้ว่า วันนี้ อาสวะของเราสิ้นไปเท่านี้ เมื่อวานสิ้นไปเท่านี้ หรือเมื่อวานซืนสิ้นไปเท่านี้ แต่ที่จริง เมื่ออาสวะสิ้นไป ภิกษุนั้นก็รู้ว่าสิ้นไปนั่นเทียว
เปรียบเหมือนเรือเดินสมุทรที่เขาผูกหวาย ขันชะเนาะแล้วแล่นไปในน้ำตลอดหกเดือน ถึงฤดูหนาว เข็นขึ้นบก เครื่องผูกประจำเรือตากลมและแดดไว้ เครื่องผูกเหล่านั้นถูกฝนชะ ย่อมชำรุดเสียหาย เป็นของเปื่อยไปโดยไม่ยาก ฉันใด ดูกรภิกษุทั้งหลาย เมื่อภิกษุหมั่นเจริญภาวนาอยู่ สังโยชน์ย่อมสงบระงับไปโดยไม่ยาก ก็ฉันนั้นเหมือนกันแล
อากาศหนาวในฤดูร้อนอย่างนี้เหมาะแก่การภาวนา เพราะความสงบเป็นสิ่งที่เหมาะกับการภาวนา ใครชอบใจวิธีการแบบใดเลือกได้ตามสะดวกและความเหมาะสมกับจริตนิสัยของแต่ละคน
พระมหาบุญไทย ปุญญมโน
http://www.graduate.mbu.ac.th/home/modules.php?name=Show&file=print&asid=161http://cybervanaram.netจากคุณ : ปริญญาบ้าเกมส์
ผู้เขียน
หัวข้อ: กรรมฐาน มีความจำเป็นกับชีวิต มากกว่่า สติ หรือไม่ครับ (อ่าน 5253 ครั้ง)