เอตทัคคะ หมวด ภิกษุ ๑. พระอัญญาโกณฑัญญะ เอตทัคคะในทางรัตตัญญู
ร่วมทำนายพระลักษณะ / ออกบวชติดตามพระสิทธัตถะ / ปัญจวัคคีย์ปลีกตัวหนี /
ฟังปฐมเทศนา / พระสงฆ์รูปแรกในพุทธศาสนา / ได้รับยกย่องทางรัตตัญญู / บั้นปลายชีวิต
๒. พระอุรุเวลกัสสปเถระ เอตทัคคะในทางผู้มีบริวารมาก
บวชเป็นฤาษีชฎิล / ละลัทธิเดิม / ฟังอาทิตตปริยายสูตร / ตามเสด็จโปรดพระเจ้าพิมพิสาร / ได้
รับยกย่องในทางผู้มีบริวารมาก
๓. พระสารีบุตรเถระ (อัครสาวกฝ่ายขวา) เอตทัคคะในทางผู้มีปัญญา
เบื่อโลกจึงออกบวช / ได้รับยกย่องในทางผู้มีปัญญา / ถูกพระภิกษุหนุ่มฟ้อง / เปรียบตนด้วย
อุปมา ๙ อย่าง / ถูกพราหมณ์ตี / ถูกนันทกยักษ์ทุบ / เป็นต้นแบบการทำสังคายนา / พระธรรม
เสนาบดีสารีบุตรนิพพาน / เทศน์โปรดโยมแม่แล้วนิพพาน
๔. พระมหาโมคคัลลานเถระ (อัครสาวกฝ่ายซ้าย) เอตทัคคะในทางผู้มีฤทธิ์
ทรงแสดงอุบายแก้ง่วงแก่พระโมคคัลลานะ / ได้รับยกย่องในทางอิทธิฤทธิ์ / มีความสามารถใน
ทางอิทธิปาฏิหาริย์ / ทรมานพญานาค / มีอัธยาศัยกว้างขวาง / ถูกโจรทุบ / บุพกรรมของท่าน /
กราบทูลลานิพพาน
๕. พระปุณณมันตานีบุตรเถระ เอตทัคคะในทางผู้เป็นพระธรรมกถึก
ปฏิบัติอย่างไรสอนอย่างนั้น / สนทนาธรรมกับพระสารีบุตร
๖. พระกาฬุทายีเถระ เอตทัคคะในทางผู้นำตระกูลให้เลื่อมใส
แจ้งข่าวพระบรมศาสดาเสด็จ
๗. พระนันทเถระ เอตทัคคะในทางผู้สำรวมอินทรีย์
อุ้มบาตรตามเสด็จ / จำใจบวช / เปรียบอดีตเจ้าสาวเหมือนลิงแก่ / ได้รับยกย่องเป็นผู้สำรวม
อินทรีย์
๘. พระราหุลเถระ เอตทัคคะในทางผู้ใคร่ในการศึกษา
ทูลขอทรัพย์สมบัติ / พระราชทานอริยทรัพย์ / พระเจ้าสุทโธทนะทูลขอพร / ได้รับยกย่องเป็นผู้
ใคร่การศึกษา / เป็นต้นบัญญัติห้ามภิกษุนอนร่วมกับอนุปสัมบัน
๙. พระอุบาลีเถระ เอตทัคคะในทางผู้ทรงพระวินัย
ขอบวชตามเจ้าศากยะ / ตัดสินคดีภิกษุณีท้อง / ปฐมสังคายนาวิสัชนาพระวินัย
๑๐. พระภัททิยเถระ เอตทัคคะในทางผู้เกิดในตระกูลสูง
บวชเพราะเพื่อนชวน / เปล่งอุทานว่า สุขหนอ ๆ
๑๑. พระอนุรุทธเถระ เอตทัคคะในทางผู้มีทิพยจักษุญาณ
พี่ชายชวนบวช / ไม่รู้จักคำว่า “ไม่มี” / เรียนเรื่องการทำนา / ตายดีกว่าถ้าไม่ได้บวช / ให้อุบาลี
กัลบกบวชก่อน / ได้รับยกย่องผู้มีทิพยจักษุญาน / ปฐมเหตุประเพณีทอดผ้าบังสุกุล-ผ้าป่า /
พระพุทธองค์ช่วยเย็บจีวร
๑๒. พระอานนท์เถระ เอตทัคคะในทางผู้เป็นพหูสูตร ผู้มีสติ ผู้มีคติ ผู้มีความเพียร และเป็นพุทธอุปัฏฐาก
ได้รับเลือกเป็นพุทธอุปัฏฐาก / ทูลขอพร ๘ ประการ / พระพุทธองค์ตรัสถามคุณและโทษของ
พร ๘ ประการ / ยอมสละชีวิตแทนพุทธองค์ / ได้รับยกย่องหลายตำแหน่ง / ปฐมสังคายนารับ
หน้าที่สำคัญ / นิพพานกลางอากาศ
๑๓. พระโมฆราชเถระ เอตทัคคะในทางผู้ยินดีในจีวรเศร้าหมอง
ทดสอบการตรัสรู้ / กราบทูลถามปัญหาเป็นคนที่ ๑๕
๑๔. พระปิณโฎลภารทวาชเถระ เอตทัคคะในทางผู้บันลือสีหนาท
โทษของการไม่รู้ประมาณในอาหาร / เศรษฐีอยากรู้จักพระอรหันต์ / เดียรถีย์แสดงท่าเหาะ /
พระปิณโฑลภารทวาชะเหาะขึ้นไปเอาบาตร / ได้รับยกย่องในทางผู้บันลือสีหนาท
๑๕. พระมหากัจจายนเถระ เอตทัคคะในทางผู้อธิบายความย่อให้พิสดาร
กราบทูลขอแก้ไขพุทธบัญญัติ / ความสามารถพิเศษของท่าน / พระเถระแปลงร่าง/ ได้รับยกย่อง
ในทางอธิบายความย่อให้พิสดาร
๑๖. พระสีวลีเถระ เอตทัคคะในทางผู้มีลาภมาก
พระพุทธองค์และหมู่ภิกษุอาศัยบุญพระสีวลี / ได้รับยกย่องในทางผู้มีลาภมาก
๑๗. พระโสณกุฏิกัณณเถระ เอตทัคคะในทางผู้มีวาจาไพเราะ
อยู่ชนบทบวชพระยาก / เข้าเฝ้าพระผู้มีพระภาค / ถวายพระธรรมเทศนา / ได้รับยกย่องในทางผู้
มีวาจาไพเราะ
๑๘. พระมหากัสสปเถระ เอตทัคคะในทางผู้ทรงธุดงค์
ปิปผลิมาณพถูกแปลงสาร / สภาพชีวิตครองคู่ / อุปสมบทด้วยวิธีรับโอวาม ๓ ข้อ /
ได้รับยกย่องในทางผู้ทรงธุดงค์ / ขับไล่นางเทพธิดา / เป็นประธานปฐมสังคายนา /
สาระสำคัญของปฐมสังคายนา / ชีวิตบั้นปลาย
๑๙. พระราธเถระ เอตทัคคะในทางผู้ว่าง่าย
ทรงอนุญาตการอุปสมบทด้วยวิธีญัตติจตุตถกรรม / ได้รับยกย่องว่าเป็นผู้ว่าง่ายสอนง่าย
๒๐. พระลกุณฏกภัททิยเถระ เอตทัคคะในทางผู้พูดเสียงไพเราะ
คนแคระก็บวชได้ / ถูกล้อเลียนว่าเป็นสามเณร / ได้รับยกย่องว่าพูดเสียงไพเราะ
๒๑. พระทัพพมัลลบุตรเถระ เอตทัคคะในทางผู้จัดเสนาสนะ
ประสูติบนเชิงตะกอน / โกนผมเสร็จก็บรรลุอรหันต์ / ขอรับภารกิจของสงฆ์ /
ถูกภิกษุณีกล่าวหาว่าข่มขืน / ได้รับยกย่องทางจัดเสนาสนะ
๒๒.พระพากุลเถระ เอตทัคคะในทางผู้ไม่มีโรคาพยาธิ
คลอดจากท้องคนเข้าไปอยู่ในท้องปลา / ลูกใครกันแน่ / เข้ามาบวชในพุทธศาสนา /
ได้รับยกย่องว่าเป็นผู้ไม่มีโรคาพาธ
๒๓. พระวักกลิเถระ เอตทัคคะในทางศรัทธาวิมุตติ
บวชเพราะอยากชมพระรูปโฉม / ถูกขับไล่ไปโดดเขาตาย
๒๔. พระมหากัปปินเถระ เอตทัคคะในทางผู้ให้โอวาทภิกษุ
ทรงทราบข่าวพระรัตนตรัยเกิดขึ้นในโลก / เสด็จออกบวชพร้อมอำมาตย์ / พระพุทธองค์ทรง
รับเสด็จ / พระเทวีและภรรยาอำมาตย์ออกบวช / พระมหากัปปินะเปล่งอุทานว่า “สุขหนอ ๆ”
๒๕. พระอุปเสนเถระ เอตทัคคะในทางผู้นำซึ่งความเลื่อมใส
แค่ ๑ พรรษาตั้งตนเป็นอุปัชฌาย์ / เป็นต้นบัญญัติเรื่องตั้งอุปัชฌาย์ / ความปรารถนาบรรลุผล
๒๖. พระเรวตขทิรวนิยเถระ เอตทัคคะในทางผู้อยู่ป่า
๗ ขวบได้แต่งงาน / หนีเมียบวช / พระพุทธองค์เสด็จเยี่ยม / พระหลวงตานินทาพระเถระ
๒๗. พระสุภูมิเถระ เอตทัคคะในทางอรณวิหารและทักขิเณยยบุคคล
ออกบวชคราวฉลองพระเชตวัน / พักกลางแจ้งฝนจึงแห้งแล้ง
๒๘. พระพาหิยเถระ เอตทัคคะในทางขิปปาภิญญา
เรือแตกแต่รอดตาย / อรหันต์เปลือย / เดินทางทั้งวันทั้งคืน / ตรัสรู้เร็วพลัน
๒๙. พระวังคีสเถระ เอตทัคคะในทางผู้มีปฏิภาณ
รับจ้างดีดกะโหลก / บวชเพื่อเรียนมนต์
๓๐. พระโสณโกฬิวิสเถระ เอตทัคคะในทางผู้ปรารภความเพียร
มีขนสีเขียวขึ้นที่ฝ่าเท้า / ทรงแนะนำให้ทำความเพียรเหมือนพิณ ๓ สาย / มูลเหตุทรงอนุญาตให้
ภิกษุสวมรองเท้าได้
๓๑. พระโสภิตเถระ เอตทัคคะในทางระลึกปุพเพนิวาสานุสติญาณ
ได้รับยกย่องในทางระลึกบุพเพนิวาสานุสติ
๓๒. พระนัทกเถระ เอตทัคคะในทางผู้ให้โอวาสภิกษุณี
หลีกเลี่ยงแสดงธรรมแก่ภิกษุณี
๓๓. พรกังขาเรวตเถระ เอตทัคคะในทางผู้เพ่งด้วยฌาณ
แอบนั่งฟังธรรมท้ายสุด / เหตุที่ได้นามว่ากังขาเรวตะ
๓๔. พระมหาปันถกเถระ เอตทัคคะในทางผู้เจริญวิปัสสนา
ธิดาเศรษฐีหนีตามชายหนุ่ม / มาอยู่กับตายายจึงได้บวช / ได้รับยกย่องในทางผู้เจริญวิปัสสนา
๓๕. พระจูฬปันถกเถระ เอตทัคคะในทางผู้ชำนาญในมโนมยิทธิ
เพราะปัญญาทึบพี่ชายไล่สึก / ประกาศความเป็นอรหันต์ / บุพกรรมของพระจูฬปันถก
๓๖. พระกุณฑธานเถระ เอตทัคคะในทางผู้จับสลากเป็นที่หนึ่ง
มีหญิงสาวตามทุกย่างก้าว / กรรมเก่าของท่าน / พระเจ้าปเสนทิโกศลพิสูจน์ความจริง /
สุขภาพกายดีจิตก็ดีด้วย
๓๗. พระรัฐบาลเถระ เอตทัคคะในทางผู้บวชด้วยศรัทธา
บวชด้วยศรัทธาแรงกล้า / บิดามารดาอ้อนวอนให้สึก / แสดงธรรมมุทเทศแด่พระเจ้าโกรัพยะ
๓๘. พระกุมารกัสสปเถระ เอตทัคคะในทางผู้แสดงธรรมอันวิจิตร
ภิกษุณีตั้งท้อง / พระอุบาลีตัดสินคดีภิกษุณีท้อง / พระเจ้าปเสนทิโกศลขอลูกภิกษุณีไปเลี้ยง /
พระเถระต่อว่ามารดา / ได้รับยกย่องว่าแสดงธรรมอย่างวิจิตร
๓๙. พระมหาโกฏฐิตเถระ เอตทัคคะในทางผู้แตกฉานในปฏิสัมภิทา ๔
ทิ้งพราหมณ์ถือพุทธ / เป็นผู้แตกฉานเพราะชอบถามปัญหา
๔๐. พระสาคตเถระ เอตทัคคะในทางผู้ชำนาญเตโชสมาบัติ
แสดงฤทธิ์ช่วยชาวบ้าน / พระเถระเมาเหล้า (ต้นบัญญัติห้ามดื่มสุรา)
๔๑. พระปิลินทวัจฉเถระ เอตทัคคะในทางผู้เป็นที่รักใคร่ของเทพยดา
เบื่อโลกจึงออกบวช / มีปกติเรียกคนอื่นว่า “คนถ่อย” / ถูกเพื่อนภิกษุฟ้องพระพุทธเจ้า /
ได้รับยกย่องว่าเป็นที่รักของเทวดา
อ้างอิง http://www.84000.org/one/1/index.shtml