ประวัติการศึกษาพระสมถะ-วิปัสสนากรรมฐาน ของพระราหุลเถรเจ้า ผู้สมบูรณ์ด้วยชาติสมบัติ ปฏิบัติสมบัติ
จากกรุงกบิลพัสดุ์ ทางจะไปกรุงราชคฤห์ ผ่านกรุงพาราณสี
1.พักที่ป่าอิสิปะตะนะมฤศทายวัน สามเณรราหุลศึกษาเบื้องต้นสมถะกัมมัฏฐาน ธรรมตามลําดับขั้นในป่าแห่งนี้ สามเณรราหุลเมื่อบรรพชาแล้ว มักจะปรารภ กับพระสารีบุตร ผู้ทรงปัญญา องค์พระอุปัชฌาย์เสมอว่า ทอดพระเนตรพระบรมศาสดาแล้ว จิตเป็นสุข ตั้งมั่น ท่านสารีบุตรผู้เลิศทางปัญญาจึงตรัสสอน สามเฌรราหุลว่า ที่จิตเป็นสุขและตั้งมั่นนี้ เพราะคุณของพระพุทธเจ้า เมื่อทอดพระเนตรเห็นพระราหุลแล้ว เกิดปราโมทย์ เกิดปราโมทย์แล้วเกิดปีติ5ประการ คือ
ขุททกาปีติ- ขณิกาปีติ- โอกกันติกาปีติ- อุพเพงคาปีติ- ผรณาปีติ กายก็สงบจิตก็สงบ เป็นปัสสัทธิ6ประการ คือ กาย-จิตปัสสัทธิ กาย-จิตลหุตา กาย-จิตมุทุตา กาย-จิตกัมมัญญตา กาย-จิตปาคุญญตา กาย-จิตชุคคตา กาย-จิตสงบ กายและจิตก็เป็นสุข
มีจิตตั้งมั่นเป็นสมาธิแล้ว พระสารีบุตรก็สอนวิธีปรับจิต เป็นขั้นๆไป เพื่อให้จิตปราณีตเป็นขั้นๆ แก้จิหรอก จิตหลอน จิตอุปาทาน พระสารีบุตรผู้ทรงปัญญา จึงให้สามเณรราหุลศึกษา
พระรัศมี พระปีติ5ประการ พระรัศมีพระยุคคล6 ประการ พระรัศมีพระสุขสมาธิ2ประการ กับพระสารีบุตรเถรเจ้า เพื่อปรับระดับจิตสมาธิแก้จิตอุปาทาน จิตหลอน จิตไม่ออกนอกลู่นอกทาง จิตก็เป็นอุปจารสมาธิ(เรียนปีติ-ยุคลเป็นดวงธาตุ)
2.ศึกษาพระอานาปานสติกัมมัฏฐาน 9 จุดสัมผัส(ฝ่ายสมถะ)กับพระบรมศาสดา และพระสารีบุตร เพื่อปรับจิตให้ปราณีตขึ้นสู่อัปปนาสมาธิ
3.ศึกษากายคตาสติ หรืออาการสามสิบสอง..กสิณ10 ประการ.....อสุภ10 ประการ.....เนื่องจากพระกัมมัฏฐานสามอย่างนี้ เป็นพระกัมมัฏฐานต่อเนื่อง ในกาย....แผ่กสิณ10ประการ....แผ่เมตตา10ทิศ........แผ่กรุณา10ทิศ.......แผ่มุทิตา10ทิศ........แผ่อุเบกขา10ทิศ (กับพระโมคคัลลานเถรเจ้า) ผู้ทรงอิทธิฤทธิ์
4.ศึกษารูปฌานปัญจกนัย กับ พระอัสสชิเถรเจ้า (ท่านชํานาญในรูปฌานมาตั้งแต่เป็นพราหมณ์)
5.ศึกษาอนุสสติ7ประการ คือ ธัมมานุสสติ สังฆานุสสติ สีลานุสสติ จาคานุสสติ เทวตานุสสติ มรณานุสสติ อุปสมานุสสติ กับพระสารีบุตรเถรเจ้า(ท่านรู้พระกัมมัฏฐานทั้ง40กอง ของพระสัมมาสัมพุทธเจ้า เพราะท่านเป็นพระอัครสาวกผู้เลิศทางปัญญา)
6.ศึกษาพรหมวิหาร4 และการเข้าสุขสัญญา ลหุสัญญา กับพระมหานามเถรเจ้า(ท่านเป็นพระมหาเถรเจ้าในกลุ่มพระปัญจวัคคีย์)
7.ศึกษา วิสุทธิ7ประการ กับพระบรมศาสดา
8.ศึกษาวิปัสสนาญาณ10 อาหาเรปฏิกูลสัญญา1 จตุธาตุววัฏฐาน1 กับพระติสสะเมเตยยะเถร(พราหมณ์มานพ16คน)
9.ศึกษาอรูปฌาน4 กับ พระภัททิยะเถร(พระมหาเถรในกลุ่มพระปัญจวัคคีย์)
10.ศึกษารูป-นาม และ สังขารการปรุงแต่ง มูลกัจจายน์ กับ พระมหากัจจายนเถรเจ้า คัมภีย์มูลกัจจายน์ท่านทรงแต่งก่อนพระราหุลนิพพาน5พรรษา และเนื่อจากท่านมีร่างอันงดงาม จึงปรุงแต่งร่างใหม่ให้ดูอ้วนจะได้ไม่เป็นโทษต่อคนอื่น.
![]()