พิมพ์

[raponsan]

"การบำรุงมารดาบิดา" : จะเป็นผู้ไม่ปราชัยในที่ทุกสถาน จะถึงความสวัสดีในที่ทั้งปวง

มงคลสูตรที่ ๔ (คาถาที่ ๔.)

     “มาตาปิตุอุปฏฺฐานํ เอตมฺมงฺคลมุตฺตมํ.”
      แปล่า การบำรุงมารดาบิดา นี้เป็นอุดมมงคล

    “เอตาทิสานิ กตฺวาน สพฺพตฺถมปราชิตา สพฺพตฺถ โสตฺถี คจฺฉนฺติ ตนฺเตสํ มงฺคลมุตฺตมนฺติ.”
     แปลว่า  “เทวะมนุษย์ทั้งหลายกระทำมงคลเช่นนี้แล้ว ย่อมเป็นผู้ไม่ปราชัยในที่ทุกสถาน ย่อมถึงความสวัสดีในที่ทั้งปวง นี้คืออุดมมงคลของเทวะมนุษย์เหล่านั้น.”



ขอขอบคุณ :-
ข้อธรรม : มงคลสูตรที่ ๔ พระไตรปิฎกเล่มที่ ๒๕ พระสุตตันตปิฎกเล่มที่ ๑๗ ขุททกนิกาย ขุททกปาฐะ-ธรรมบท-อุทาน-อิติวุตตกะ-สุตตนิบาต
web : https://84000.org/tipitaka/read/?25/317-318/376
ภาพ : pinterest

พรรณนาคาถาว่า มาตาปิตุอุปฎฺฐานํ    

สตรีผู้ให้เกิด ท่านเรียกว่า มารดา, บิดาก็เหมือนกัน. การกระทำอุปการะด้วยการล้างเท้า การนวด การอบ การอาบน้ำและการให้ปัจจัย ๔ ชื่อว่า อุปัฏฐานะ การบำรุง. พึงทราบอธิบายในการบำรุงเลี้ยงนั้น ดังต่อไปนี้.

เพราะเหตุที่มารดาบิดาเป็นผู้มีอุปการะมาก หวังประโยชน์ เป็นผู้อนุเคราะห์ต่อบุตรทั้งหลาย ซึ่งท่านเห็นบุตรเหล่านั้นเล่นอยู่ข้างนอกมีสรีระเปื้อนฝุ่นมาแล้วก็เช็ดฝุ่นให้ กอดจูบที่ศีรษะและยังความรักให้เกิด. บุตรทั้งหลายเลี้ยงมารดาบิดาด้วยการทูนไว้บนศีรษะแม้สิ้น ๑๐๐ ปี ก็ไม่สามารถที่จะตอบแทนอุปการคุณแห่งการบำรุงเลี้ยงนั้นได้

และเพราะเหตุที่ท่านทั้งสองนั้นเป็นผู้บำรุง เป็นผู้เลี้ยงดู เป็นผู้แสดงโลกนี้ เป็นผู้เสมอกับพระพรหม เป็นบุพพาจารย์ ฉะนั้น การบำรุงเลี้ยงมารดาบิดาทั้งสองนั้น จึงนำมาซึ่งการสรรเสริญในโลกนี้ ละไปแล้วก็นำความสุขในสวรรค์มาให้. พระผู้มีพระภาคเจ้าจึงตรัสว่าเป็นมงคล.

สมจริงดังที่พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสไว้ว่า

    "มารดาบิดาทั้งหลาย ผู้อนุเคราะห์แก่ปชา (บุตรธิดา) ท่านเรียกว่าเป็นพรหม ว่าเป็นบุพพาจารย์ ว่าเป็น อาหุเนยยบุคคลของบุตรทั้งหลาย เพราะเหตุนั้นแล บัณฑิตพึงนอบน้อมและสักการะมารดาบิดาเหล่านั้น ด้วยข้าว น้ำ ผ้า ที่นอน การอบ การอาบน้ำ และการ ล้างเท้า ด้วยการปรนนิบัติในมารดาบิดาทั้งสองนั้น บัณฑิตทั้งหลายย่อมสรรเสริญบุคคลนั้น ในโลกนี้นั้น แล เขาละโลกนี้ไปแล้ว ย่อมบันเทิงในสวรรค์" ดังนี้.

@@@@@@@

อีกนัยหนึ่ง ชื่อว่า การบำรุงมี ๕ อย่างมีการเลี้ยงดู การกระทำหน้าที่และการดำรงวงศ์ตระกูลเป็นต้น การบำรุงนั้นพึงทราบว่าเป็นมงคล เพราะเป็นเหตุแห่งประโยชน์เกื้อกูลในปัจจุบัน ๕ อย่างมีการห้ามจากบาปเป็นต้น.

               สมจริงดังพระดำรัสที่พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสไว้ว่า

               ดูก่อนคฤหบดีบุตร มารดาบิดาซึ่งเป็นทิศเบื้องหน้า บุตรพึงบำรุงด้วยสถาน ๕ คือ
               ๑. เราอันท่านเลี้ยงมาแล้ว จักเลี้ยงท่านตอบ
               ๒. เราจักกระทำกิจ ของมารดาบิดาเหล่านั้น
               ๓. เราจักดำรงวงศ์สกุลของมารดาบิดาเหล่านั้น
               ๔. เราจักรักษาทรัพย์สมบัติของมารดาบิดาเหล่านั้น
               ๕. ก็อีกอย่างหนึ่ง เมื่อท่านทั้งสองล่วงลับไปแล้ว เราจักเพิ่มให้ซึ่งทักษิณา (ทำบุญอุทิศให้) ดังนี้.
               
ดูก่อนคฤหบดีบุตร มารดาบิดาซึ่งเป็นทิศเบื้องหน้า อันบุตรบำรุงด้วยสถาน ๕ เหล่านี้แล จักอนุเคราะห์บุตร ด้วยสถาน ๕ คือ
               ๑. ท่านทั้งสองย่อมห้าม (บุตร) จากบาป
               ๒. ย่อมให้ตั้งอยู่ในความดี
               ๓. ย่อมให้ศึกษาศิลปะ
               ๔. ย่อมหาภรรยาที่สมควรให้
               ๕. ย่อมมอบทรัพย์สมบัติให้ในสมัย ดังนี้.

อีกอย่างหนึ่ง ผู้ใดย่อมบำรุงมารดาและบิดาด้วยการให้เลื่อมใสในพระรัตนตรัย หรือด้วยให้สมาทานศีล หรือด้วยให้บรรพชา ผู้นี้จัดว่าเป็นยอดของชนทั้งหลายผู้บำรุงมารดาบิดาในโลกนี้.
               
การบำรุงมารดาบิดานของผู้นั้น เป็นการกระทำการตอบแทนต่ออุปการคุณที่มารดาและบิดากระทำไว้ พระผู้มีพระภาคเจ้าตรัสเรียกว่า เป็นมงคล เพราะเป็นเหตุแห่งประโยชน์ทั้งหลาย ที่เป็นไปในปัจจุบันและเป็นไปในสัมปรายภพมิใช่น้อย.




ขอขอบคุณ :-
ข้อธรรม : อรรถกถา ขุททกนิกาย สุตตนิบาต จูฬวรรค มงคลสูตร
web : https://84000.org/tipitaka/attha/attha.php?b=25.0&i=317&p=2
ภาพ : pinterest