พิมพ์

[raponsan]

.




รู้ก่อนเชื่อ.! ทำไมต้อง “สาธุ” "สาธุ99" เพราะเป็น “คำดี” อย่างนี้นี่เอง

ยุคนี้คำว่า “สาธุ” ไม่ใช่เพียงคำกล่าวจากปากพระสงฆ์หรือฆราวาส แต่ยังเป็นคำที่ใช้กันอย่างแพร่หลายในการแสดงความคิดเห็นผ่านคอมเมนต์ทางโซเชียล ทั้งในเรื่องที่เกี่ยวข้องและไม่เกี่ยวข้องทางศาสนา จนหลายคนมองว่าผู้ที่พิมพ์ “สาธุ สาธุ สาธุ” รวมถึง “สาธุ 99” คำที่มีเลขมงคลต่อท้าย เป็นกลุ่มคนที่มีความเชื่อเฉพาะ บ้างถูกชี้ถึงขั้นว่าเป็นผู้ที่ “งมงาย”

แต่เมื่อขุดค้นรากศัพท์จะพบว่า คำกล่าว “สาธุ” นั้น มีความชัดเจนโดยเจตนา ด้วยมีความหมายและมีที่มาที่ไปซึ่งควรรู้ไว้ก่อนเชื่อหรือทำตามกัน

@@@@@@@

“สาธุ” หมายถึงอะไร

สาธุ เป็นคำที่ยืมมาจากภาษาบาลีและสันสกฤต แปลว่า ดี ถูกต้อง ยอดเยี่ยม ประสบผลสำเร็จ ทั้งในภาษาบาลีและสันสกฤต ใช้คำว่า สาธุ เป็นคำแสดงว่า เห็นด้วยกับเรื่องที่พูดหรือสิ่งที่ทำ หรือใช้ในประโยคคำสั่งหรือขอร้องเพื่อแสดงความสุภาพ

ในบริบททางศาสนา คำว่าสาธุ กล่าวไว้ในคัมภีร์พระสูตรในหลายเหตุการณ์ กล่าวเฉพาะในสังคมไทยปัจจุบัน คำว่า สาธุ เป็นคำที่พระภิกษุสงฆ์ใช้เปล่งเพื่อแสดงว่า เห็นด้วย ยอมรับว่าเหมาะสมดีงาม ฆราวาสมักเปล่งคำนี้เมื่อฟังเทศนาจบ หรือเมื่อพระให้พร ส่วนพระสงฆ์จะเอ่ยคำ สาธุ ออกมาพร้อมกันเพื่อแสดงว่ารับรองมติของที่ประชุมสงฆ์หรือรับรองพิธีกรรมหรือสังฆกรรมที่เพิ่งทำเสร็จสิ้นไป

เช่น ในพิธีทอดกฐิน เมื่อเจ้าภาพกล่าวคำถวายผ้ากฐินแล้ว ภิกษุรูปหนึ่งจะถามว่าควรจะมอบผ้ากฐินแก่ภิกษุรูปใด  ภิกษุอีกรูปหนึ่งจะเสนอชื่อภิกษุที่สมควรได้รับผ้ากฐิน เมื่อที่ประชุมสงฆ์มีมติเห็นชอบที่จะมอบให้แก่ผู้นั้นแล้ว จะกล่าวพร้อมกันว่า สาธุ.  ในการถวายสังฆทาน เมื่อผู้ถวายกล่าวคำถวายสังฆทานแล้ว พระสงฆ์จะกล่าวว่า สาธุ.

ทำไมต้อง สาธุ

สาธุ ในสังคมไทยรับเอาความหมายเดียวกับบาลีและสันกฤต คือหมายถึง  “ดีแล้ว” “ชอบแล้ว” หรือต้องการแสดงความเห็นว่าชอบแล้ว หรืออนุโมทนา จึงมักใช้เข้าคู่กับคำ โมทนา เป็น “โมทนาสาธุ” 

สำนักงานราชบัณฑิตยสภา ระบุด้วยว่า
   - สาธุมีลูกคำ คือ “สาธุการ” หมายถึง การเปล่งวาจาว่าชอบแล้ว เมื่อเวลาเห็นควรหรือยกย่องสรรเสริญ เช่น แซ่ซ้องสาธุการ กล่าวสาธุการขึ้นพร้อม ๆ กัน 
   - อีกคำคือ “สาธุชน” หมายถึง คนดี คนที่มีคุณงามความดี 
   - หากแปลตามความหมายจะเห็นชัดว่า “สาธุ” เป็นคำที่แสดงเจตนาเพื่อการยกย่องสรรเสิญ

ในพระสุตตันตปิฎก ขุททกนิกาย พุทธวงศ์ ยังมีการแสดงให้เห็นว่า ใช้เพื่อวอนขอ น้อมรับ และปลอบใจ เป็นต้นว่า
     สาธุ เม ภนฺเต ภควา สงฺขิตฺเตน ธมฺมํ เทเสตุ
     ข้าแต่พระองค์ผู้เจริญ ขอพระผู้มีพระภาคเจ้าทรงแสดงธรรมโดยย่อ โปรดข้าพระองค์ด้วยเถิด 

ส่วนในคัมภีร์อภิธานัปปทีปิกา ได้จำแนกการใช้คำว่าสาธุไว้ถึง 6 นัยยะ กล่าวคือ

    1. สุนทระ หมายถึง ดีงาม
    2. ทัฬหิกัมมะ เป็นการย้ำอีกครั้ง เพื่อให้การกระทำนั้นมั่นคงยิ่งขึ้น
    3. อายาจนะ เป็นคำอ้อนวอนหรือเรียกร้อง เมื่อเริ่มต้นจะพูดอย่างอื่นต่อไป
    4. สัมปฏิจฉนะ เป็นการรับคำหรือยอมรับคำพูดของผู้อื่น
    5. สัชชนะ หมายถึง คนดี
    6. สัมปหังสา เป็นคำแสดงความยินดีหรือพอใจ

@@@@@@@

“สาธุ” คือ เสียงปรบมือ

สมเด็จพระมหามุนีวงศ์ (พิจิตร ฐิตวณฺโณ) สมเด็จพระราชาคณะฝ่ายธรรมยุติกนิกาย เจ้าอาวาสวัดโสมนัสราชวรวิหาร ที่ปรึกษามหาเถรสมาคม ได้แสดงธรรมเทศนาในเรื่องนี้ไว้เมื่อนานมาแล้ว ท่านอธิบายว่า สาธุ ในภาษาไทยมีความหมายอย่างน้อย 5 อย่าง

    1. สาธุหมายถึง อนุโมทนา แสดงความยินดี ตกลง เห็นด้วย
ท่านยกตัวอย่างว่า “เวลาเราเห็นด้วยกับใครตกลง โอเค เราก็บอกสาธุ เห็นด้วย ๆ สมมุติว่าเราเลือกตั้งเห็นคะแนนเสียงเราก็บอกสาธุ ไม่ต้องปรบมือกราว ๆ เพราะปรบมือเป็นของฝรั่งเขา ของไทยคือสาธุเห็นด้วยเหมาะสมแล้ว หรืออาจารย์รู้ว่าลูกศิษย์กราบสวยอาจารย์ก็บอกสาธุดีแล้วอนุโมทนายินดีด้วย”

    2. สาธุ หมายถึง ยังประโยชน์ให้สำเร็จ คือให้สำเร็จประโยชน์
ท่านยกตัวอย่างว่า “ได้ยินคำว่า มัตตัญยุตตา สทา สาธุ ความรู้จักประมาณให้สำเร็จประโยชน์เสมอ”

    3. สาธุ หมายถึง ขอให้สมพรปากกับคำอวยพรที่ท่านให้
ท่านยกตัวอย่างว่า “อันนะภาระในครั้งสมัยพุทธการเป็นคนยากจนเข็ญใจทำบุญกับพระปัจเจกพุทธเจ้า ได้อธิฐานว่า คำว่าจนอย่าได้มี และจงได้รู้ธรรมอย่างท่าน
        พระปัจเจกพุทธเจ้าได้ให้พรว่า "อิจฉิตัง ปัตถิตัง ตุมหัง ขิปปะเมวะ สะมิชฌะตุ สัพเพ ปูเรนตุ  สังกัปปาจันโท ปัณณะระโส ยะถา มะณิ โชติระโส ยะถา"
        แปลว่า ขออิฏฐผลที่ท่านปรารถนาแล้วตั้งใจแล้วจงสำเร็จโดยฉับพลัน ขอความดำริทั้งปวงจงเต็มที่ เหมือนพระจันทร์วันเพ็ญ เหมือนแก้วมณีอันสว่างไสวควรยินดี ฯ
        จึงรับว่า สาธุ ขอให้สมพรปากท่าน”

    4. สาธุ เป็นสำนวนของพระ หมายถึง ขอโอกาส
ท่านยกตัวอย่างว่า “อย่างสมมุติว่าจะอาราธนาศีลก็จะขึ้นว่า สาธุ สาธุ มะยัง ภันเต เคยได้ยินบ้างไหม เหมือนกับว่าคนเป็นครูบาอาจารย์จะทำอะไรก็ขอโอกาส พระเถระเสียก่อนเช่น จะเปิดหน้าต่างก็ ขอโอกาสท่านอาจารย์ครับผมจะเปิดหน้าต่าง ทำอะไรต้องบอก ผู้ใหญ่เสียหน่อย ไม่ใช้ทำพรวด ๆ ไปขาดความเคารพ การทำขอโอกาสอย่างนี้ท่านเรียกว่าสาธุภาษาบาลี ภาษาไทยว่าขอโอกาส”

    5. สาธุ หมายถึง แสดงความต้อนรับแสดงความยินดีไชโยโห่ร้องกราบไหว้
ท่านยกตัวอย่างว่า “เวลาสมเด็จสังฆราชหรือใครก็ตามเสด็จไปต่างประเทศ ต่างประเทศเช่นเนปาลเขานิยมเวลามาต้อนรับเขาจะร้องสาธุตลอดทาง ที่มาต้อนรับ สาธุตัวนี้ก็คือขอยินดีต้อนรับ”

@@@@@@@

“สาธุ” ด้วยเจตนาดี

ดังความหมายที่กล่าวมาแล้วนั้น เห็นได้ว่าในกลุ่มสาธุชนนิยมใช้คำว่า สาธุ ด้วยเจตนาเดียวดังสงฆ์ คือ เห็นชอบ เห็นว่าดีงาม เช่น เมื่อเห็นใครไหว้พระ ทำบุญ โพสลงโซเชี่ยล หากรู้สึกยินดีในการกระทำนั้นจึงมักแสดงความเห็นชอบด้วยคอมเมนต์ว่า “สาธุ” หรือ “ขออนุโมทนาสาธุด้วยคน” 

ส่วน “สาธุ 99” เป็นการแสดงการยอมรับเช่นกัน แต่ต่อท้ายด้วยเลขมงคลตามความเชื่อ ด้วยเลข 9 สื่อถึงความก้าวหน้ารุ่งเรือง

รวมไปถึงเมื่อได้รับคำอวยพร หรือแม้แต่การอ่านคำพยากรณ์ดวงชะตาที่ถูกทำนายทายทักว่า จะมีเรื่องที่ดีเกิดขึ้น การตอบคอมเมนท์ว่า สาธุ จึงเป็นการแสดงการยอมรับว่าเหมาะสมดีงาม ขอให้สมพรปากหรือเป็นจริงดังคำนั้น ๆ

นอกจากเป็นการตอบรับอย่างสุภาพ ในกลุ่มผู้มีความเชื่อด้านโหราศาสตร์ยังเชื่อด้วยว่า เป็นวิธีการหนึ่งที่แสดงถึงการเปิดใจ เปิดรับพลังงานที่ดีเข้ามาหาตนเอง หรืออาจเป็นกุศโลบายหนึ่งที่นำพาให้ตนเองมองเห็นเรื่องต่าง ๆ ในด้านบวกมากขึ้น

นอกจากนี้ “สาธุ” ยังเป็นธรรมเนียมปฏิบัติเพื่อแสดงความเคารพ โดยกร่อนเสียง เป็น “ธุ” ดังที่เห็นผู้ปกครองรุ่นก่อนมักสอนเด็ก ๆ ให้ยกมือไหว้พระ หรือไหว้ผู้ใหญ่ โดยบอกว่า “ธุจ้า” เช่น “ธุจ้าย่าก่อนลูก” ซึ่งหมายถึงให้ลูกไหว้สวัสดีหรือขอบคุณคุณย่าก่อน

ดังนั้นการใช้คำว่า “สาธุ” ไม่ว่าด้วยการเปล่งวาจา การพิมพ์คอมเมนท์ หรือเพียงกล่าวหรือคิดในใจ ล้วนหมายถึงการแสดงถึงการยอมรับต่อเรื่องดี เป็นคำที่ใช้แสดงการยอมรับการกระทำของผู้อื่นด้วยความสุภาพ อันเป็นพื้นฐานของ “สาธุชน”

หากใช้ด้วยเจตนาเช่นนี้ ก็มิใช่เรื่องผิดแปลกหรือไร้ประโยชน์แต่อย่างใด

 


ขอขอบคุณ : https://www.sanook.com/horoscope/252271/
04 พ.ค. 66 (14:11 น.)

[raponsan]

.



สาธุการ (บาลีวันละคำ 69)

สาธุการ อ่านว่า สา-ทุ-กา-ระ ประกอบด้วยคำว่า สาธุ + การ = สาธุการ

“สาธุ” แปลตามศัพท์ว่า “ยังประโยชน์ให้สำเร็จ” มีความหมายว่า “ดีแล้ว” “ถูกต้องแล้ว” “ใช่แล้ว” “เห็นชอบด้วย”
“การ” แปลว่า “คำพูด” “ตัวอักษร”

“สาธุการ” หมายความว่า “การเปล่งวาจาว่า สาธุ” “การเขียนคำว่า สาธุ” เพื่อแสดงความเห็นชอบด้วย ชื่นชม หรือยกย่องสรรเสริญ

นอกจากนี้ “สาธุการ” ยังเป็นชื่อเพลงหน้าพาทย์ที่สําคัญยิ่ง ใช้บรรเลงในพิธีกรรมเมื่อบูชาหรืออัญเชิญพระรัตนตรัย เทพยดา สิ่งศักดิ์สิทธิ์ และใช้เพื่อแสดงกิริยาน้อมไหว้ เป็นเพลงอันดับแรกของชุดโหมโรงเช้าโหมโรงเย็น

“สาธุการ” เป็นวัฒนธรรมในการแสดงชื่นชมยินดีแบบชาวชมพูทวีป ตรงกับการปรบมืออันเป็นวัฒนธรรมในการแสดงชื่นชมยินดีแบบชาวยุโรป

เวลาแสดงความชื่นชมยินดีกับพระสงฆ์ ใช้วิธีสาธุการ (เปล่งเสียงว่า สาธุ) ไม่ใช่ปรบมือ

บาลีวันละคำ (69) 14-7-55


สาธุการ การเปล่งวาจาว่า สาธุ (แปลว่า “ดีแล้ว” “ชอบแล้ว”) เพื่อแสดงความเห็นชอบด้วย ชื่นชม หรือยกย่องสรรเสริญ

สาธุการ น. การเปล่งวาจาว่าชอบแล้วเมื่อเวลาเห็นควรหรือยกย่องสรรเสริญ เช่น แซ่ซ้องสาธุการ กล่าวสาธุการขึ้นพร้อม ๆ กัน; ชื่อเพลงหน้าพาทย์ที่สําคัญยิ่ง ใช้บรรเลงในพิธีกรรมเมื่อบูชาหรืออัญเชิญพระรัตนตรัย เทพยดา สิ่งศักดิ์สิทธิ์ และใช้เพื่อแสดงกิริยาน้อมไหว้ เป็นเพลงอันดับแรกของชุดโหมโรงเช้าโหมโรงเย็น. (ป., ส.).

การกล่าวว่า “ดีแล้ว”, การอนุมัติ, การแสดงความยินดี, การแสดงความพอใจ saying “well,” approval, cheering, applause

“สาธุ” แปลตามศัพท์ว่า “ยังประโยชน์ให้สำเร็จ” มีความหมายว่า “ดีแล้ว” “ถูกต้องแล้ว” “ใช่แล้ว” “เห็นชอบด้วย” good ! right ! well !



ขอบคุณ : https://dhamtara.com/?p=1121
14 กรกฎาคม 2012 | ชมรมธรรมธารา

 




สาธุ – เมื่อพระมรณภาพ

ขอประทานโทษนะครับ ขอให้มองอย่างเป็นกลาง อย่ามองเฉพาะหลวงพ่อคูณ แต่ต้องมองไปถึงพระสงฆ์รูปอื่นๆ ด้วย เพราะเรากำลังจะทำสิ่งที่เป็น “มาตรฐาน” นั่นคือ

“เมื่อพระภิกษุสามเณรมรณภาพ ใช้คำแสดงความรู้สึกว่า สาธุ ถูกต้องหรือไม่”

หลักในเรื่องนี้ก็คือ กรณีหรือเหตุที่เราเปล่งคำว่า สาธุ ในเรื่องที่กำลังพูดกันนี้ก็คือ “ความตาย” ผู้ตายจะเป็นใคร มีคุณหรือไม่มีคุณ ทำดีทำชั่วมากน้อยอย่างไร อย่าเพิ่งเอามาเป็นหลักคิด เพราะเป็นคนละเรื่องคนละตอนคนละกรณีกัน ถ้าเอามาคิดด้วยก็เป็นเรื่องที่เรา สาธุ (หรือไม่สาธุ) ในกรณีที่นึกถึงความดีความชั่วของผู้นั้น

แต่เหตุเฉพาะหน้าที่เป็นตัวกรณีตรงๆ คือ “ความตาย” ของท่านผู้นั้น ถามว่า เมื่อเห็น “ความตาย” ของท่านผู้นั้น เราดีใจหรือเสียใจ หรือเมื่อเห็น “คนตาย” ธรรมดาวิสัยโลกเขาดีใจกัน (สาธุ) หรือเขาเสียใจกัน

ตอบตรงนี้เท่านั้น“ความดีความชั่วของผู้ตาย” ต้องแยกออกจาก “ความตายของผู้ตาย” ตลอดจนตายแล้วจะไปสุคติหรือทุคติ เป็นอีกเรื่องหนึ่ง อย่าเอามานึกปนกันตอบเพียงแค่ เมื่อมีคนตาย เราควรดีใจหรือเสียใจ

@@@@@@@

สาธุ ก็คือ ดีใจในความตาย จะมาอ้างว่าดีใจในความดีของผู้ตาย หรือดีใจที่ผู้ตายจะไปสู่สุคติ ไม่ได้ เพราะเป็นคนละกรณีกัน ถ้าจะดีใจก็เอาไปดีใจตอนอื่น ไม่ใช่มาดีใจเอาเมื่อตอนท่านตาย

สรุปว่า ถ้าคนตาย แล้วเราพูดว่า สาธุ ก็คือ เราดีใจที่เขาตายเสียได้ ถ้าจะดีใจในคุณความดีของเขา ต้องเอาไป สาธุ ในเวลาอื่น ไม่ใช่มา สาธุ ในเวลาที่กำลังปรารภถึงความตายของเขา

                 ด้วยความเคารพ
          นาวาเอก ทองย้อย แสงสินชัย
              ๒๒ พฤษภาคม ๒๕๕๘

ความคิดเห็นท้ายโพสต์ของ Sornchai Phosriwong กรณี พศ. ชี้แจ้งการใช้คำว่า “สาธุ” เมื่อพระสงฆ์มรณภาพ ๒๒ พฤษภาคม ๒๕๕๘ นำมาโพสต์โดยการแชร์




ขอบคุณ : https://dhamtara.com/?p=22931
22 พฤษภาคม 2015 | admin2




สาธุ (บาลีวันละคำ 1,098)

สาธุ [2] อ่านว่า สา-ทุ
“สาธุ” รากศัพท์มาจาก สาธฺ (ธาตุ = สำเร็จ) + อุ ปัจจัย
สาธฺ + อุ = สาธุ แปลตามศัพท์ว่า “ยังประโยชน์ให้สำเร็จ” มีความหมายว่า “ดีแล้ว” “ถูกต้องแล้ว” “ใช่แล้ว” “เห็นชอบด้วย”

@@@@@@@

๑. ความหมายของ “สาธุ” ในภาษาไทย

พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกความหมายของ “สาธุ” ไว้ว่า
    (1) (คำวิเศษณ์) ดีแล้ว, ชอบแล้ว, (เป็นคําที่พระสงฆ์เปล่งวาจาเพื่อยืนยันหรือรับรองพิธีทางศาสนาที่กระทําไป).
    (2) (ภาษาปาก) (คำกริยา) เปล่งวาจาแสดงความเห็นว่าชอบแล้วหรืออนุโมทนาด้วย, มักใช้เข้าคู่กับคำ โมทนา เป็น โมทนาสาธุ
    (3) ไหว้ (เป็นคําบอกให้เด็กแสดงความเคารพตามธรรมเนียม กร่อนเสียง เป็น ธุ ก็มี).

๒. ฝรั่งว่าอย่างไร

พจนานุกรมบาลี-อังกฤษ แปล “สาธุ” ในความหมายต่างๆ ดังนี้
(1) good, virtuous, pious (ดี, มีคุณธรรม, มีศรัทธาแก่กล้า)
(2) good, profitable, proficient, meritorious (ดี, งาม, คล่อง, มีกำไร, เป็นกุศล)
(3) well, thoroughly (อย่างดี, โดยทั่วถึง)
(4) come on, welcome, please (โปรดมาซี, ขอต้อนรับ, ยินดีต้อนรับ : ใช้ในฐานะเป็นคำขอร้องเชิญชวน)
(5) alright, yes (ดีแล้ว ตกลง : ใช้ในฐานะเป็นคำยอมรับและอนุมัติในการตอบคำถาม หรือกรณีอื่นๆ ในทำนองเดียวกัน)

๓. หลักการ

“สาธุ” เมื่อเป็นคำกล่าวขึ้นมาเดี่ยวๆ ทำนองคำอุทาน คือเปล่งวาจา (an exclamation, interjection) ใช้ในกรณีดังต่อไปนี้ :-
(1) เมื่อเห็นด้วยกับญัตติ (ข้อเสนอเพื่อลงมติ) หรือการขอความเห็น ตรงกับคำว่า “เห็นชอบ” (alright, yes)
(2) เมื่อได้ฟังคำสอน คำแนะนำ ข้อเสนอแนะ หรือฟังธรรมแล้วเกิดความยินดีพอใจ (good.!, right.!, well.!)
(3) เมื่อได้เห็นหรือได้ทราบถึงการกระทำหรือเหตุการณ์ที่ถูกต้องดีงาม เป็นบุญกุศล เป็นความดี เป็นความสำเร็จที่ควรยินดี (congratulation)

๔. “สาธุ” ถ้าเติม “การ” เป็น “สาธุการ” ก็จะเห็นความหมายที่ชัดเจนยิ่งขึ้นว่าใช้ในกรณีเช่นไร

พจนานุกรมบาลี-อังกฤษ แปล “สาธุการ” ว่า saying “well,” approval, cheering, applause (การกล่าวว่า “ดีแล้ว”, การอนุมัติ, การแสดงความยินดี, การแสดงความพอใจ)

@@@@@@@

สาธุ : ยังประโยชน์ให้สำเร็จ : ประโยชน์จะไม่บรรลุ : ถ้า “สาธุ” กันเลอะเทอะ

                       23-5-58



ขอบคุณ : https://dhamtara.com/?p=3335
23 พฤษภาคม 2015 | tppattaya2343@gmail.com   

[raponsan]

.



สัททสัญญาสาธุการ (บาลีวันละคำ 1,947)

สัททสัญญาสาธุการ ประชาธิปไตยในพิธีทอดกฐิน

สัททสัญญาสาธุการ อ่านว่า สัด-ทะ-สัน-ยา-สา-ทุ-กาน แยกศัพท์เป็น สัทท + สัญญา + สาธุการ


 

(๑) “สัทท”

บาลีเขียน “สทฺท” (สัด-ทะ) รากศัพท์มาจาก
     (1) สปฺปฺ (ธาตุ = สวด, พูด; รู้) + อ ปัจจัย, แปลง ปฺป เป็น ทฺท (สปฺปฺ > สทฺท) : สปฺปฺ + อ = สปฺป > สทฺท (ปุงลิงค์) แปลตามศัพท์ว่า (1) “สิ่งอันเขาพูดออกมา” (2) “สิ่งเป็นเหตุให้รู้เนื้อความ”
     (2) สปฺ (ธาตุ = ไป, เป็นไป) + อ ปัจจัย, แปลง ปฺ ที่ (ส)-ปฺ เป็น ทฺ (สปฺ > สทฺ), ซ้อน ทฺ : สป > สทฺ + ทฺ + อ = สทฺท (ปุงลิงค์) แปลตามศัพท์ว่า “สิ่งเป็นเหตุให้เป็นไปได้” (คือทำให้เกิดความสะดวกในการดำเนินชีวิต)
     (3) สทฺทฺ (ธาตุ = ส่งเสียง) + อ ปัจจัย : สทฺทฺ + อ = สทฺท (ปุงลิงค์) แปลตามศัพท์ว่า “สิ่งอันเขาส่งออกไป”

“สทฺท” ในบาลีใช้ในความหมายดังนี้
(1) เสียง, สำเนียง (sound, noise)
(2) เสียงคน (voice)
(3) คำ (word)

บาลี “สทฺท” สันสกฤตเป็น “ศพฺท” , สํสกฤต-ไท-อังกฤษ อภิธาน) บอกไว้ว่า (สะกดตามต้นฉบับ)

“ศพฺท : (คำนาม) ‘ศัพท์,’ เสียงทั่วไป; คำ; (คำใช้ในไวยากรณ์) ศัพท์นี้ขึ้นอยู่กับวิภัตติ์หรือเปลี่ยนรูปไปตามวิภัตติ์, ดุจนาม, สรรพนาม ฯลฯ; sound in general; a word; (In grammar) a declinable word, as noun, pronoun &c.”

สทฺท > ศพฺท ในภาษาไทยใช้ตามรูปสันสกฤตเป็น “ศัพท”

พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า
“ศัพท-, ศัพท์ : (คำนาม) เสียง เช่น โทรศัพท์, คำ เช่น ศัพท์บัญญัติ; คำยากที่ต้องแปล, ศัพท์แสง ก็ว่า; เรื่อง เช่น ฟังไม่ได้ศัพท์ จับไปกระเดียด. (ส. ศพฺท; ป. สทฺท ว่า เสียง, คํา).”

ในที่นี้ใช้ตามรูปบาลี สทฺท > สัทท

@@@@@@@

(๒) “สัญญา”

บาลีเขียน “สญฺญา” รากศัพท์มาจาก สํ (คำอุปสรรค = พร้อมกัน) + ญา (ธาตุ = รู้) แปลงนิคหิตที่ สํ เป็น ญฺ (สํ > สญฺ) + กฺวิ ปัจจัย, ลบ กฺวิ : สํ > สญฺ + ญา + กฺวิ = สญฺญากฺวิ > สญฺญา (อิตถีลิงค์) แปลตามศัพท์ว่า “ธรรมชาติเป็นเครื่องจำ”

“สญฺญา” ในบาลีมีความหมายหลายอย่าง คือ
(1) ความรู้สึก, ความรับรู้, ความจำได้, ความหมายรู้ (sense, consciousness, perception)
(2) ความสังเกตจดจำ, ความสุขุม, ความตระหนัก (sense, perception, discernment, recognition)
(3) แนวความคิด, ความคิด, ความเข้าใจ (conception, idea, notion)
(4) สัญญาณ, กิริยาท่าทาง, เครื่องแสดง, เครื่องหมาย (sign, gesture, token, mark)
(5) ความประทับใจที่เกิดจากความรู้สึกและการจำได้, ความรู้สึกว่ามีบางสิ่งที่เหมือนกัน (เช่นเห็นคนหนึ่งแล้วนึกถึงอีกคนหนึ่ง) (sense impression and recognition)

ความหมายในภาษาไทย พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า
“สัญญา : (คำนาม) (คำที่ใช้ในกฎหมาย) ข้อตกลงระหว่างบุคคล ๒ ฝ่ายหรือหลายฝ่ายว่าจะกระทําการหรืองดเว้นกระทําการอย่างใดอย่างหนึ่ง; ข้อตกลงกัน, คำมั่น, เช่น เขาให้สัญญาว่าจะมาหาพรุ่งนี้; ความจํา เป็นขันธ์ ๑ ในขันธ์ ๕ คือ รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ. (คำกริยา) ให้คํามั่น, รับปาก, ทําความตกลงกัน, เช่น แม่สัญญากับลูกว่าถ้าสอบได้ที่ ๑ จะให้รางวัล. (ป.).”

@@@@@@@

(๓) “สาธุการ”

แยกศัพท์ออกเป็น สาธุ + การ

(ก) “สาธุ”
     รากศัพท์มาจาก สาธฺ (ธาตุ = สำเร็จ) + อุ ปัจจัย
     สาธฺ + อุ = สาธุ แปลตามศัพท์ว่า “ยังประโยชน์ให้สำเร็จ” มีความหมายว่า “ดีแล้ว” “ถูกต้องแล้ว” “ใช่แล้ว” “เห็นชอบด้วย”

๑. ความหมายของ “สาธุ” ในภาษาไทย
    พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกความหมายของ “สาธุ” ไว้ว่า
    (1) (คำวิเศษณ์) ดีแล้ว, ชอบแล้ว, (เป็นคําที่พระสงฆ์เปล่งวาจาเพื่อยืนยันหรือรับรองพิธีทางศาสนาที่กระทําไป)
    (2) (ภาษาปาก) (คำกริยา) เปล่งวาจาแสดงความเห็นว่าชอบแล้วหรืออนุโมทนาด้วย, มักใช้เข้าคู่กับคำ โมทนา เป็น โมทนาสาธุ
    (3) ไหว้ (เป็นคําบอกให้เด็กแสดงความเคารพตามธรรมเนียม กร่อนเสียง เป็น ธุ ก็มี).

๒. ฝรั่งว่าอย่างไร
    พจนานุกรมบาลี-อังกฤษ แปล “สาธุ” ในความหมายต่างๆ ดังนี้
    (1) good, virtuous, pious (ดี, มีคุณธรรม, มีศรัทธาแก่กล้า)
    (2) good, profitable, proficient, meritorious (ดี, งาม, คล่อง, มีกำไร, เป็นกุศล)
    (3) well, thoroughly (อย่างดี, โดยทั่วถึง)
    (4) come on, welcome, please (โปรดมาซี, ขอต้อนรับ, ยินดีต้อนรับ : ใช้ในฐานะเป็นคำขอร้องเชิญชวน)
    (5) alright, yes (ดีแล้ว ตกลง : ใช้ในฐานะเป็นคำยอมรับและอนุมัติในการตอบคำถาม หรือกรณีอื่นๆ ในทำนองเดียวกัน)

๓. หลักการ
    “สาธุ” เมื่อเป็นคำกล่าวขึ้นมาเดี่ยวๆ ทำนองคำอุทาน คือเปล่งวาจา (an exclamation, interjection) ใช้ในกรณีดังต่อไปนี้
    (1) เมื่อเห็นด้วยกับญัตติ (ข้อเสนอเพื่อลงมติ) หรือการขอความเห็น ตรงกับคำว่า “เห็นชอบ” (alright, yes)
    (2) เมื่อได้ฟังคำสอน คำแนะนำ ข้อเสนอแนะ หรือฟังธรรมแล้วเกิดความยินดีพอใจ (good!, right!, well!)
    (3) เมื่อได้เห็นหรือได้ทราบถึงการกระทำหรือเหตุการณ์ที่ถูกต้องดีงาม เป็นบุญกุศล เป็นความดี เป็นความสำเร็จที่ควรยินดี (congratulation)

(ข) “การ”
บาลีอ่านว่า กา-ระ รากศัพท์มาจาก กรฺ (ธาตุ = ทำ) + ณ ปัจจัย, ลบ ณ, “ทีฆะต้นธาตุด้วยอำนาจปัจจัยเรื่องด้วย ณ” คือ อะ ที่ ก-(รฺ) เป็น อา (กรฺ > การ) : กรฺ + ณ = กรณ > กร > การ แปลตามศัพท์ว่า “การทำ” มีความหมายว่า

    (1) การกระทำ, กิริยาอาการ, วิธีทำ (doing, manner, way)
    (2) กรรม, การบริการ, การกระทำที่แสดงความเมตตา หรือความเคารพ หรือความนับถือ (deed, service, act of mercy or worship, homage)
    (3) ผู้ทำ, หรือผู้จัดการหรือผู้ค้า (one who does, handles or deals)

ในภาษาไทย เรานำคำว่า “การ” มาใช้และกลายเป็นคำไทยจนแทบจะไม่ได้นึกว่าเป็นบาลี เช่นคำว่า “จัดการ” “เผด็จการ” เป็นต้น

พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกความหมายของ “การ” ในภาษาไทยไว้ว่า
    (1) การ ๑ : (คำนาม) งาน, สิ่งหรือเรื่องที่ทํา, มักใช้เข้าคู่กับคํา งาน เช่น การงาน เป็นการเป็นงาน ได้การได้งาน, ถ้าอยู่หน้านาม หมายความว่า เรื่อง, ธุระ, หน้าที่, เช่น การบ้าน การครัว การคลัง การเมือง, ถ้าอยู่หน้ากริยา ทํากริยาให้เป็นนาม เช่น การกิน การเดิน.
    (2) –การ ๒ : (คำนาม) ผู้ทํา, มักใช้เป็นส่วนท้ายสมาสคําบาลีและสันสกฤต เช่น กรรมการ ตุลาการ, ถ้าอยู่หลังคําอื่นที่ไม่ใช่คําศัพท์ มีความหมายเป็นเฉพาะก็มี เช่น กงการ เจ้าการ นักการ ผู้บังคับการ ผู้กำกับการ.
    (3) –การ ๓ : คําประกอบท้ายสมาสคําบาลีและสันสกฤต มีความหมายเหมือน การ ๑ เช่น ราชการ พาณิชยการ.

สาธุ + การ = สาธุการ แปลตามศัพท์ว่า “การทำความเห็นชอบด้วย” หมายถึง การกล่าวว่า “ดีแล้ว”, การอนุมัติ, การแสดงความยินดี, การแสดงความพอใจ (saying “well,” approval, cheering, applause)


 

การประสมคำ

๑. สทฺท + สญฺญา = สทฺทสญฺญา > สัททสัญญา แปลว่า “การส่งสัญญาณด้วยเสียง” คือการบอกให้รู้ด้วยคำพูด
๒. สทฺทสญฺญา > + สาธุการ = สทฺทสญฺญาสาธุการ > สัททสัญญาสาธุการ แปลว่า “การทำความเห็นชอบด้วยการเปล่งเสียงว่า สาธุ” คือการออกเสียงลงมติว่าเห็นชอบด้วย

ขยายความ

ในพิธีทอดกฐิน เมื่อเจ้าภาพประเคนหรือทอดผ้ากฐินไว้ตรงหน้าสงฆ์แล้ว คณะสงฆ์จะประชุมพิจารณาว่าสมควรยกผ้านั้นให้แก่ภิกษุรูปใด โดยมีภิกษุรูปหนึ่งเสนอญัตติต่อที่ประชุม แล้วภิกษุรูปหนึ่งแสดงความคิดเห็น

สาระสำคัญของการแสดงความคิดเห็นมี 2 ส่วน คือ

๑. ระบุนามภิกษุผู้สมควรได้รับผ้ากฐิน
๒. เสนอวิธีปฏิบัติในการลงมติ คือ
    – ถ้าไม่เห็นชอบ ให้ทักท้วง
    – ถ้าเห็นชอบ ให้เปล่งเสียงว่า “สาธุ”

ข้อความตอนที่เสนอวิธีปฏิบัตินิยมพูดตามรูปแบบ คือ มีข้อความว่า
    “ถ้าภิกษุรูปใดเห็นไม่สมควร จงทักท้วงขึ้นในท่ามกลางระหว่างสงฆ์ (หยุดนิดหนึ่งเพื่อเปิดโอกาสให้ผู้ไม่เห็นด้วยทักท้วง แล้วกล่าวต่อไปว่า) หากเห็นสมควรแล้วไซร้ จงให้สัททสัญญาสาธุการขึ้นพร้อมกัน ณ กาลบัดนี้เทอญ”

พระสงฆ์ที่อยู่ในที่ประชุมนั้นจะเปล่งวาจาพร้อมกันว่า “สาธุ” เป็นอันเสร็จการ

การปฏิบัติทั้งปวงตามที่กล่าวมานี้ นิยมเรียกรู้กันด้วยคำว่า “อปโลกน์กฐิน” พิจารณาการปฏิบัติจะเห็นว่า การลงมติตามหลักประชาธิปไตยนั้นมีมาในพระพุทธศาสนาก่อนที่โลกปัจจุบันจะรู้จักคำว่า “ประชาธิปไตย” นับเป็นพันปี

@@@@@@@

ดูก่อนภราดา.! อย่าทำให้การให้สาธุการมีค่าเพียงแค่พิธีกรรม อย่าทำให้การปฏิบัติธรรมมีค่าเพียงแค่พิธีการ




   
ขอบคุณ : https://dhamtara.com/?p=7764
8 ตุลาคม 2017 | โดย tppattaya2343@gmail.com
ภาพประกอบจาก google | #บาลีวันละคำ (1,947) | 8-10-60




สาธุนรธรรม (บาลีวันละคำ 1,969)

สาธุนรธรรม รูปสวย เสียงเพราะ ความหมายดี

สาธุนรธรรม อ่านว่า สา-ทุ-นอ-ระ-ทำ ประกอบด้วย สาธุ + นร + ธรรม


 

(๑) “สาธุ”

รากศัพท์มาจาก สาธฺ (ธาตุ = สำเร็จ) + อุ ปัจจัย
สาธฺ + อุ = สาธุ แปลตามศัพท์ว่า “ยังประโยชน์ให้สำเร็จ” มีความหมายว่า “ดีแล้ว” “ถูกต้องแล้ว” “ใช่แล้ว” “เห็นชอบด้วย”

๑. ความหมายของ “สาธุ” ในภาษาไทย
พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกความหมายของ “สาธุ” ไว้ว่า
(1) (คำวิเศษณ์) ดีแล้ว, ชอบแล้ว, (เป็นคําที่พระสงฆ์เปล่งวาจาเพื่อยืนยันหรือรับรองพิธีทางศาสนาที่กระทําไป)
(2) (ภาษาปาก) (คำกริยา) เปล่งวาจาแสดงความเห็นว่าชอบแล้วหรืออนุโมทนาด้วย, มักใช้เข้าคู่กับคำ โมทนา เป็น โมทนาสาธุ
(3) ไหว้ (เป็นคําบอกให้เด็กแสดงความเคารพตามธรรมเนียม กร่อนเสียง เป็น ธุ ก็มี).

๒. ฝรั่งว่าอย่างไร
พจนานุกรมบาลี-อังกฤษ แปล “สาธุ” ในความหมายต่างๆ ดังนี้
(1) good, virtuous, pious (ดี, มีคุณธรรม, มีศรัทธาแก่กล้า)
(2) good, profitable, proficient, meritorious (ดี, งาม, คล่อง, มีกำไร, เป็นกุศล)
(3) well, thoroughly (อย่างดี, โดยทั่วถึง)
(4) come on, welcome, please (โปรดมาซี, ขอต้อนรับ, ยินดีต้อนรับ : ใช้ในฐานะเป็นคำขอร้องเชิญชวน)
(5) alright, yes (ดีแล้ว ตกลง : ใช้ในฐานะเป็นคำยอมรับและอนุมัติในการตอบคำถาม หรือกรณีอื่นๆ ในทำนองเดียวกัน)

ในที่นี้ “สาธุ” ใช้ในความหมายตามข้อ (1) และ (2)

@@@@@@@

(๒) “นร”

บาลีอ่านว่า นะ-ระ รากศัพท์มาจาก

(1) นี (ธาตุ = นำไป) + อร ปัจจัย, “ลบสระหน้า” คือลบ อี ที่ นี (นี > น) : นี > น + อร = นร แปลตามศัพท์ว่า (1) “ผู้นำไป” (2) “ผู้นำไปสู่ความเป็นใหญ่”
(2) นรฺ (ธาตุ = ไป, เป็นไป; นำไป) + อ ปัจจัย : นรฺ + อ = นร แปลตามศัพท์ว่า (1) “ผู้ดำเนินไปสู่ภพน้อยภพใหญ่” (2) “ผู้อันกรรมของตนนำไป” (3) “ผู้ถูกนำไปตามกรรมของตน”

“นร” (ปุงลิงค์) ความหมายที่เข้าใจกันคือ “คน” (man) (ปกติไม่จำกัดว่าหญิงหรือชาย)

@@@@@@@

(๓) “ธรรม”

บาลีเป็น “ธมฺม” (ทำ-มะ) รากศัพท์มาจาก ธรฺ (ธาตุ = ทรงไว้) + รมฺม (ปัจจัย) ลบ รฺ ที่สุดธาตุ (ธรฺ > ธ) และ ร ต้นปัจจัย (รมฺม > มฺม) : ธรฺ > ธ + รมฺม > มฺม : ธ + มฺม = ธมฺม (ปุงลิงค์) แปลตามศัพท์ว่า –

(1) “กรรมที่ทรงไว้ซึ่งความดีทุกอย่าง” (หมายถึงบุญ)
(2) “สภาวะที่ทรงผู้ดำรงตนไว้มิให้ตกไปในอบายและวัฏทุกข์” (หมายถึงคุณธรรมทั่วไปตลอดจนถึงโลกุตรธรรม)
(3) “สภาวะที่ทรงไว้ซึ่งสัตว์ผู้บรรลุมรรคเป็นต้นมิให้ตกไปในอบาย” (หมายถึงโลกุตรธรรม คือมรรคผล)
(4) “สภาวะที่ทรงลักษณะของตนไว้ หรืออันปัจจัยทั้งหลายทรงไว้” (หมายถึงสภาพหรือสัจธรรมทั่วไป)
(5) “สภาวะอันพระอริยะมีโสดาบันเป็นต้นทรงไว้ ปุถุชนทรงไว้ไม่ได้” (หมายถึงโลกุตรธรรม คือมรรคผล)

คำแปลตามศัพท์ที่เป็นกลางๆ “ธมฺม” คือ “สภาพที่ทรงไว้”
“ธมฺม” สันสกฤตเป็น “ธรฺม” เราเขียนอิงสันสกฤตเป็น “ธรรม”

ในภาษาไทย พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกความหมายของ “ธรรม” ไว้ดังนี้
(1) คุณความดี เช่น เป็นคนมีธรรมะ เป็นคนมีศีลมีธรรม
(2) คําสั่งสอนในศาสนา เช่น แสดงธรรม ฟังธรรม ธรรมะของพระพุทธเจ้า
(3) หลักประพฤติปฏิบัติในศาสนา เช่น ปฏิบัติธรรม ประพฤติธรรม
(4) ความจริง เช่น ได้ดวงตาเห็นธรรม
(5) ความยุติธรรม, ความถูกต้อง, เช่น ความเป็นธรรมในสังคม
(6) กฎ, กฎเกณฑ์, เช่น ธรรมะแห่งหมู่คณะ
(7) กฎหมาย เช่น ธรรมะระหว่างประเทศ
(8) สิ่งของ เช่น เครื่องไทยธรรม

ในที่นี้ “ธรรม” มีความหมายตามข้อ (3) หลักประพฤติปฏิบัติในศาสนา และข้อ (6) กฎ, กฎเกณฑ์


 

การประกอบศัพท์

1) สาธุ + นร = สาธุนร (สา-ทุ-นะ-ระ) แปลว่า “คนดี”
2) สาธุนร + ธมฺม = สาธุนรธมฺม > สาธุนรธรรม แปลว่า “ธรรมของคนดี”

“สาธุนรธรรม – ธรรมของคนดี” คืออะไร.?

ขยายความ

นางวิมาลา มเหสีพญาวรุณนาคราช ปรารถนาเนื้อหัวใจวิธุรบัณฑิต ปุโรหิตเอกของพระเจ้าธนัญชัยแห่งกรุงอินทปัตถ์ นางอิรันทตีราชธิดาอาสาไปแสวงหาผู้สามารถพาวิธุรบัณฑิตมาถวาย โดยยอมยกตัวเองเป็นรางวัล ปุณกยักษ์รับอาสาไปเล่นสกาท้าพนัน

พระเจ้าธนัญชัยแพ้ จำยอมยกวิธุรบัณฑิตให้ปุณกยักษ์พาไปเมืองบาดาล ระหว่างทาง วิธุรบัณฑิตแสดงธรรมให้ปุณกยักษ์ฟังหลายข้อ จนปุณกยักษ์เลื่อมใสยอมปล่อยตัววิธุรบัณฑิตให้เป็นอิสระ

หนึ่งในข้อธรรมที่วิธุรบัณฑิตแสดงคือ “สาธุนรธรรม” มีความว่าดังนี้
    ยาตานุยายี จ ภวาหิ มาณว
    อลฺลญฺจ ปาณึ ปริวชฺชยสฺสุ
    มา จสฺสุ มิตฺเตสุ กทาจิ ทุพฺภี
    มา จ วสํ อสตีนํ นิคจฺเฉ.

แปลโดยประสงค์
    ดูก่อนมาณพ ใครมีมิตรจิต จงมีมิตรใจตอบ (หนึ่ง)
    ใครทำคุณ จงอย่าลืมคุณ อย่าแม้แต่คิดร้าย (หนึ่ง)
    อย่าประทุษร้ายมิตร ไม่ว่าในกาลไหนๆ (หนึ่ง)
    อย่าตกอยู่ในอำนาจของ สตรีผู้เป็น "อสตรี" (คนไม่มีสติ) คือ มีใจทราม (หนึ่ง)

ทั้ง 4 ประการนี้เรียกว่า “สาธุนรธรรม” หลักความประพฤติของคนดี
_______________________________________
ที่มา: วิธุรชาดก มหานิบาต พระไตรปิฎกเล่ม 28 ข้อ 994

ดูก่อนภราดา.! หากปรารถนาจะเป็นคนดี อย่าลืมคุณคน อย่าจนน้ำจิต อย่าทรยศต่อมิตร อย่าหลงฤทธิ์หญิงเลว





ขอบคุณ : https://dhamtara.com/?p=7897
30 ตุลาคม 2017 | โดย tppattaya2343@gmail.com   
ภาพประกอบ : จาก google | #บาลีวันละคำ (1,969) | 30-10-60

[raponsan]

.



ศรัทธาสาธุชน (บาลีวันละคำ 3,410)

ศรัทธาสาธุชน คือ คนเช่นไร

ศรัทธาสาธุชน อ่านว่า สัด-ทา-สา-ทุ-ชน ประกอบด้วยคำว่า ศรัทธา + สาธุ + ชน


 

(๑) “ศรัทธา”

บาลีเป็น “สทฺธา” อ่านว่า สัด-ทา รากศัพท์มาจาก –

(1) สํ (คำอุปสรรค = พร้อมกัน, ร่วมกัน) + ธา (ธาตุ = เชื่อถือ, นับถือ) + อ (อะ) ปัจจัย, แปลงนิคหิตที่ สํ เป็น นฺ แล้วแปลง นฺ เป็น ทฺ (สํ > สนฺ > สทฺ) : สํ > สนฺ > สทฺ + ธา = สทฺธา + อ = สทฺธา แปลตามศัพท์ว่า   
      1) “กิริยาที่เชื่อถือ”
      2) “ธรรมชาติเป็นเหตุให้เชื่อถือ”

(2) ส (ตัดมาจาก “สมฺมา” = ด้วยดี, ถูกต้อง) + นิ (คำอุปสรรค = เข้า, ลง) + ธา (ธาตุ = มอบไว้, ฝากไว้) + อ (อะ) ปัจจัย, แปลง นิ เป็น ทฺ : ส + นิ + ธา = สนิธา + อ = สนิธา > สทฺธา แปลตามศัพท์ว่า “ธรรมชาติเป็นเหตุให้มอบจิตไว้ด้วยดี”

“สทฺธา” หมายถึง ความเชื่อ (faith)
บาลี “สทฺธา” สันสกฤตเป็น “ศฺรทฺธา”

สํสกฤต-ไท-อังกฤษ อภิธาน บอกไว้ดังนี้
“ศฺรทฺธา : (คำนาม) ‘ศรัทธา,’ ความเชื่อ; faith, belief.”

บาลี “สทฺธา” ภาษาไทยใช้ตามสันสกฤตเป็น “ศรัทธา”
พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า
“ศรัทธา : (คำนาม) ความเชื่อ, ความเลื่อมใส, เช่น สิ้นศรัทธา ฉันมีศรัทธาในความดีของเขา บางทีก็ใช้เข้าคู่กับคำ ประสาทะ เป็น ศรัทธาประสาทะ. (คำกริยา) เชื่อ, เลื่อมใส, เช่น เขาศรัทธาในการรักษาแบบแพทย์แผนโบราณ. (ส. ศฺรทฺธา; ป. สทฺธา).”

@@@@@@@

(๒) “สาธุ”

“สาธุ” อ่านว่า สา-ทุ รากศัพท์มาจาก สาธฺ (ธาตุ = สำเร็จ) + อุ ปัจจัย
สาธฺ + อุ = สาธุ แปลตามศัพท์ว่า “ยังประโยชน์ให้สำเร็จ” มีความหมายว่า “ดีแล้ว” “ถูกต้องแล้ว” “ใช่แล้ว” “เห็นชอบด้วย”

พจนานุกรมบาลี-อังกฤษ แปล “สาธุ” ในความหมายต่างๆ ดังนี้
(1) good, virtuous, pious (ดี, มีคุณธรรม, มีศรัทธาแก่กล้า)
(2) good, profitable, proficient, meritorious (ดี, งาม, คล่อง, มีกำไร, เป็นกุศล)
(3) well, thoroughly (อย่างดี, โดยทั่วถึง)
(4) come on, welcome, please (โปรดมาซี, ขอต้อนรับ, ยินดีต้อนรับ : ใช้ในฐานะเป็นคำขอร้องเชิญชวน)
(5) alright, yes (ดีแล้ว ตกลง : ใช้ในฐานะเป็นคำยอมรับและอนุมัติในการตอบคำถาม หรือกรณีอื่นๆ ในทำนองเดียวกัน)

ในที่นี้ “สาธุ” ใช้ในความหมายตามข้อ (1) และ (2)

ในภาษาไทย พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกความหมายของ “สาธุ” ไว้ว่า
(1) (คำวิเศษณ์) ดีแล้ว, ชอบแล้ว, (เป็นคําที่พระสงฆ์เปล่งวาจาเพื่อยืนยันหรือรับรองพิธีทางศาสนาที่กระทําไป)
(2) (ภาษาปาก) (คำกริยา) เปล่งวาจาแสดงความเห็นว่าชอบแล้วหรืออนุโมทนาด้วย, มักใช้เข้าคู่กับคำ โมทนา เป็น โมทนาสาธุ
(3) (คำกริยา) ไหว้ (เป็นคําบอกให้เด็กแสดงความเคารพตามธรรมเนียม กร่อนเสียง เป็น ธุ ก็มี)

@@@@@@@

(๓) “ชน”

“ชน” ภาษาไทยอ่านว่า ชน บาลีอ่านว่า ชะ-นะ รากศัพท์มาจาก ชนฺ (ธาตุ = เกิด) + อ (อะ) ปัจจัย: ชนฺ + อ = ชน แปลตามศัพท์ว่า
(1) “ผู้ยังกุศลหรืออกุศลให้เกิดได้” เป็นคำแปลที่ตรงตามสัจธรรม เพราะธรรมดาของคน ดีก็ทำได้ ชั่วก็ทำได้
(2) “ผู้ยังตัวตนให้เกิดตามกรรม” หมายความว่า นอกจากทำกรรมได้แล้ว ยังทำ “ตัวตน” (คน) ให้เกิดได้อีก

“ชน” หมายถึง บุคคล, สัตว์, คน (an individual, a creature, person, man)
ในภาษาไทย พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า
“ชน ๒, ชน– : (คำนาม) คน (มักใช้ในภาษาหนังสือ).(ป., ส.).”


 

การประสมคำในภาษาไทย

(๑) สาธุ + ชน = สาธุชน (สา-ทุ-ชน) แปลตามศัพท์ว่า “คนดี”
     พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกไว้ว่า –
    “สาธุชน : (คำนาม) คนดี, คนที่มีคุณงามความดี, (ใช้ในการยกย่อง). (ป.).”

(๒) ศรัทธา + สาธุชน = ศรัทธาสาธุชน (สัด-ทา-สา-ทุ-ชน) แปลโดยประสงค์ว่า “คนดีมีศรัทธา” หมายถึง คนที่มีศรัทธาในการบำเพ็ญกุศล เช่นชอบทำบุญให้ทานเป็นต้น

ขยายความ

คำว่า “ศรัทธาสาธุชน” เป็นคำที่ผู้ประกาศงานบุญคิดขึ้น เมื่อมีงานที่จัดขึ้นเป็นบุญสาธารณะ เช่นงานปิดทองฝังลูกนิมิตเป็นต้น มีคนมาเที่ยวงานกันมาก ผู้ประกาศงานบุญก็จะประกาศเชิญชวนให้คนทำบุญ โดยเรียกผู้คนที่มาในงานเป็นคำรวมว่า “ศรัทธาสาธุชน” เช่นประกาศว่า –

“ขอเชิญท่านศรัทธาสาธุชนร่วมบริจาคทรัพย์บำเพ็ญบุญตามอัธยาศัยโดยทั่วกัน”

คำว่า “ศรัทธาสาธุชน” ยังไม่ได้เก็บไว้ในพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 คาดว่าถ้ามีคนพูดคำนี้กันมากขึ้น ก็คงได้เก็บไว้ในพจนานุกรมฯ เข้าสักวันหนึ่งในอนาคต

@@@@@@@

ดูก่อนภราดา.! ศรัทธาที่ขาดปัญญากำกับ ตกนรกย่อยยับ ยังหลงว่ากำลังขึ้นสวรรค์





Thank to : https://dhamtara.com/?p=17220
13 ตุลาคม 2021 | Admin ชมรมธรรมธารา | #บาลีวันละคำ (3,410) | 13-10-64




สาธุรูป (บาลีวันละคำ 3,411)

สาธุรูป ไม่ใช่รูป แต่คือคน

สาธุรูป อ่านว่า สา-ทุ-รูบ ประกอบด้วยคำว่า สาธุ + รูป


 

(๑) “สาธุ”

“สาธุ”อ่านว่า สา-ทุ รากศัพท์มาจาก สาธฺ (ธาตุ = สำเร็จ) + อุ ปัจจัย
สาธฺ + อุ = สาธุ แปลตามศัพท์ว่า “ยังประโยชน์ให้สำเร็จ” มีความหมายว่า “ดีแล้ว” “ถูกต้องแล้ว” “ใช่แล้ว” “เห็นชอบด้วย”

พจนานุกรมบาลี-อังกฤษ แปล “สาธุ” ในความหมายต่างๆ ดังนี้
(1) good, virtuous, pious (ดี, มีคุณธรรม, มีศรัทธาแก่กล้า)
(2) good, profitable, proficient, meritorious (ดี, งาม, คล่อง, มีกำไร, เป็นกุศล)
(3) well, thoroughly (อย่างดี, โดยทั่วถึง)
(4) come on, welcome, please (โปรดมาซี, ขอต้อนรับ, ยินดีต้อนรับ : ใช้ในฐานะเป็นคำขอร้องเชิญชวน)
(5) alright, yes (ดีแล้ว ตกลง : ใช้ในฐานะเป็นคำยอมรับและอนุมัติในการตอบคำถาม หรือกรณีอื่นๆ ในทำนองเดียวกัน)

ในที่นี้ “สาธุ” ใช้ในความหมายตามข้อ (1) และ (2)

ในภาษาไทย พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกความหมายของ “สาธุ” ไว้ว่า
(1) (คำวิเศษณ์) ดีแล้ว, ชอบแล้ว, (เป็นคําที่พระสงฆ์เปล่งวาจาเพื่อยืนยันหรือรับรองพิธีทางศาสนาที่กระทําไป)
(2) (ภาษาปาก) (คำกริยา) เปล่งวาจาแสดงความเห็นว่าชอบแล้วหรืออนุโมทนาด้วย, มักใช้เข้าคู่กับคำ โมทนา เป็น โมทนาสาธุ
(3) (คำกริยา) ไหว้ (เป็นคําบอกให้เด็กแสดงความเคารพตามธรรมเนียม กร่อนเสียง เป็น ธุ ก็มี)

@@@@@@@

(๒) “รูป”

บาลีอ่านว่า รู-ปะ รากศัพท์มาจาก
(1) รูปฺ (ธาตุ = ประกาศ) + อ (อะ) ปัจจัย : รูปฺ + อ = รูป แปลตามศัพท์ว่า “สิ่งที่ประกาศสภาพของตน”
(2) รุปฺ (ธาตุ = เสื่อม, ทรุดโทรม) + อ (อะ) ปัจจัย, ทีฆะ อุ ที่ รุ-(ปฺ) เป็น อู (รุปฺ > รูป) : รุปฺ + อ = รุป > รูป แปลตามศัพท์ว่า “สิ่งที่ต้องเสื่อมไป”

“รูป” (นปุงสกลิงค์) ในบาลีหมายถึง รูป, ทรวดทรง, รูปร่างหรือรูปพรรณสัณฐาน, หลักการเกี่ยวกับรูป ฯลฯ (form, figure, appearance, principle of form, etc.)

พจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ.2554 บอกความหมายของ “รูป”ในภาษาไทยไว้ดังนี้
(1) : (คำนาม) สิ่งที่รับรู้ได้ด้วยตา เป็นขันธ์ ๑ ในขันธ์ ๕ คือ รูป เวทนา สัญญา สังขาร วิญญาณ, ร่าง เช่น โครงรูป, ร่างกาย เช่น รูปตัวคน รูปตัวสัตว์, เค้าโครง เช่น ขึ้นรูป, แบบ เช่น รูปสามเหลี่ยม รูปรี รูปไข่ (ป.,ส.)
(2) : (คำนาม) ลักษณนามใช้เรียกพระภิกษุสามเณร เช่น พระรูปหนึ่ง สามเณร ๒ รูป.
(3) : (คำสรรพนาม) คำใช้แทนตัวผู้พูด สำหรับพระภิกษุสามเณรพูดกับคฤหัสถ์, เป็นสรรพนามบุรุษที่ ๑.

สาธุ + รูป = สาธุรูป แปลตามศัพท์ว่า “รูปที่ดี” หรือ “สิ่งที่ดี”
“รูป” เมื่อใช้ควบกับ “สาธุ” มีความหมายเฉพาะ คือหมายถึง “บุคคล”
พจนานุกรมบาลี-อังกฤษ แปล “สาธุรูป” ว่า good, respectable (ดี, น่านับถือ)


 

ขยายความ

ในคัมภีร์พระธรรมบท แสดงลักษณะของบุคคลที่จะได้ชื่อว่าเป็น “สาธุรูป” ไว้ดังนี้

     น วากฺกรณมตฺเตน
     วณฺณโปกฺขรตาย วา
     สาธุรูโป นโร โหติ
     อิสฺสุกี มจฺฉรี สโฐ ฯ

     ไม่ใช่เพราะพูดคล่อง
     ไม่ใช่เพราะมีผิวพรรณสวย
     ที่ทำให้คนเป็นคนดีได้
     ถ้าหากเขายังมีความริษยา มีความตระหนี่ เจ้าเลห์
     (เขาก็เป็นคนดีไม่ได้)

     Not by mere cloquence,
     Nor by beautiful complexion
     Does a man become good-natured,
     Should he be jealous, selfish and deceitful.

     ยสฺส เจตํ สมุจฺฉินฺนํ
     มูลฆจฺจํ สมูหตํ
     ส วนฺตโทโส เมธาวี
     สาธุรูโปติ วุจฺจติ ฯ

     ผู้ใดเลิกละความอิจฉาเป็นต้น
     ได้อย่างเด็ดขาดแล้ว
     คนฉลาด ปราศจากมลทินเช่นนี้
     เรียกว่า คนดี

     In whom such behaviour
     Is cut off and wholly uprooted,
     That wise man who has cast out impurities,
     Is indeed called good-natured.
________________________________________
ที่มา: ธัมมัฏฐวรรค ธรรมบท พระไตรปิฎกเล่ม 25 ข้อ 29
คำแปลภาษาไทยและภาษาอังกฤษ : หนังสือ “พุทธวจนะในธรรมบท” โดย เสฐียรพงษ์ วรรณปก

@@@@@@@

ดูก่อนภราดา.! คนดีหาได้ไม่ยากเย็น แค่ทำตัวเองให้เป็น- ก็หาได้แล้วคนหนึ่ง





ขอบคุณ : https://dhamtara.com/?p=17216
14 ตุลาคม 2021 | Admin ชมรมธรรมธารา
#บาลีวันละคำ (3,411) | 14-10-64