พิมพ์

[raponsan]

.



รัฐล้มเหลว (failed state) คืออะไร.?

รัฐล้มเหลว (failed state) หมายถึง รัฐที่ขาดความสามารถในการปฏิบัติหน้าที่ทางด้านความมั่นคงขั้นพื้นฐาน และการพัฒนาประเทศ เช่น ความสามารถในการธำรงรักษาไว้ซึ่งความสงบเรียบร้อยภายใน ประกอบกับการบริหารปกครองประเทศอย่างมีประสิทธิภาพ

รัฐล้มเหลวมีลักษณะทั่วไป คือ รัฐที่มีรัฐบาลแต่ไม่สามารถ
    - จัดเก็บภาษี
    - บังคับใช้กฎหมาย
    - รับประกันความมั่นคง
    - ควบคุมเขตแดน
    - จัดสรรเจ้าหน้าที่ทั้งในทางการเมืองหรือทางแพ่ง และ
    - การบำรุงรักษาไว้ซึ่งโครงสร้างพื้นฐานใด ๆ ได้

เมื่อปัญหาดังกล่าวเกิดขึ้น ก็จะมีแนวโน้มที่ส่งผลให้
    - เกิดการทุจริต
    - การก่ออาชญากรรม
    - การแทรกแซงของผู้มีอิทธิพลทั้งในภาครัฐและเอกชน
    - เกิดการลี้ภัยอพยพย้ายถิ่นฐานโดยไม่สมัครใจ
    - ความเสื่อมถอยทางเศรษฐกิจอย่างรวดเร็ว และ
    - การแทรกแซงทางการทหารจากทั้งภายในและภายนอกรัฐตามมา

@@@@@@@

คำ ๆ นี้เริ่มปรากฎให้เห็นช่วงคริสตทศวรรษที่ 1990 เพื่ออธิบายสถานการณ์ความไม่สงบที่เกิดขึ้นในประเทศโซมาเลีย หลังจากการรัฐประหารโค่นล้มอำนาจ ไซอัด บาร์รี (Siad Barre) ที่เป็นผู้นำเผด็จการใน ค.ศ. 1991 ซึ่งเหตุการณ์ดังกล่าวได้นำไปสู่ความขัดแย้งระหว่างกลุ่มต่าง ๆ ภายในประเทศ

ในช่วงต้น ค.ศ. 2020 ซีเรีย ซูดาน ซูดานใต้ โซมาเลีย พม่า มาลี เยเมน ลิเบีย สาธารณรัฐประชาธิปไตยคองโก สาธารณรัฐแอฟริกากลาง อัฟกานิสถาน และ เฮติ ถูกจัดให้อยู่ในกลุ่มที่เป็นรัฐล้มเหลว

ขณะที่ เลบานอน กับ แอฟริกาใต้ ถูกจัดให้อยู่ในกลุ่มประเทศที่สุ่มเสี่ยงเป็นรัฐล้มเหลวในอนาคต ฯ

ตัวชี้วัดอย่าง "ดัชนีรัฐล้มเหลว" ได้รับการพัฒนาขึ้นเพื่ออธิบายถึงระดับความสามารถในการบริหารปกครองประเทศที่มีการเปลี่ยนแปลงอย่างมีนัยยะสำคัญระหว่างหน่วยงานต่าง ๆ ของรัฐบาลโดยเฉพาะ เนื่องจากเป็นสิ่งที่จำเป็นต่อการพิจารณาว่า รัฐนั้นเป็นรัฐล้มเหลวหรือไม่อย่างไร

ในปี ค.ศ. 2023 กองทุนเพื่อสันติภาพ ซึ่งเป็นองค์กรที่วิจัยปรากฎการณ์ในด้านนี้ได้ระบุว่ามี 12 ประเทศที่ถูกจัดหมวดหมู่ใน "ดัชนีรัฐเปราะบาง" ให้อยู่ในกลุ่มประเทศที่สุ่มเสี่ยงเป็นรัฐล้มเหลวมากที่สุด การกำหนดให้รัฐใดนั้น "ล้มเหลว" อาจเป็นการตัดสินใจที่ก่อให้เกิดความขัดแย้ง และมีผลกระทบทางภูมิรัฐศาสตร์ระหว่างประเทศอย่างมีนัยสำคัญ

@@@@@@@

คำนิยามและประเด็นปัญหา

คำว่า "รัฐล้มเหลว" ถือกำเนิดขึ้นในคริสต์ทศวรรษ 1990 ท่ามกลางบริบทของสถานการณ์ความไม่สงบที่เกิดขึ้นในประเทศโซมาเลีย หลังจากการรัฐประหารโค่นล้มอำนาจผู้นำเผด็จการ ไซอัด บาร์รี (Siad Barre) ใน ค.ศ. 1991

วลีดังกล่าว ได้รับความสนใจจากสื่อในช่วงที่สหรัฐอเมริกาเข้าแทรกแซงสถานการณ์ใน โซมาเลีย เมื่อปี ค.ศ.1992 เพื่อใช้แสดงออกถึง ความกังวลเกี่ยวกับความเป็นไปได้ที่อำนาจอธิปไตยของกลุ่มประเทศยากจนจะล่มสลาย จนไปสู่สภาวะอนาธิปไตยหลังยุคสิ้นสุดของสงครามเย็น

ดังที่ โรเบิร์ต แคปแลน (Robert David Kaplan) ได้นำเสนอเกี่ยวกับเหตุการณ์ความไม่สงบใน ไลบีเรีย และ เซียร์ราลีโอน ซึ่งเป็นการเตือนภัยให้เห็นเกี่ยวกับ "อนาธิปไตยที่กำลังจะเกิดขึ้น" ในหลาย ๆ ประเทศ หลายภูมิภาค ทั่วโลก

ในทฤษฎีการเมืองของ มัคส์ เวเบอร์ (Max Weber) รัฐที่ทำหน้าที่รักษาและผูกขาดอำนาจในการใช้ความรุนแรงอย่างถูกต้องตามกฎหมายภายใต้ขอบเขตอำนาจอธิปไตยของตน เมื่ออำนาจดังกล่าวพังทลายลง (เช่น ผ่านการมีอยู่ของ พวกขุนศึก กองกำลังกึ่งทหาร ตำรวจที่ทุจริต องค์กรติดอาวุธ หรือ กลุ่มผู้ก่อการร้าย) การดำรงอยู่ของรัฐจะกลายเป็นที่น่าสงสัย และรัฐก็กลายเป็น รัฐล้มเหลว

ความยากลำบากในการพิจารณาว่า รัฐบาลรักษา "การผูกขาดการใช้กำลังโดยชอบด้วยกฎหมาย" ซึ่งรวมถึงปัญหาของคำจำกัดความของ "ชอบด้วยกฎหมาย" หรือไม่ หมายความว่ายังไม่ชัดเจนว่ารัฐสามารถกล่าวได้ว่า "ล้มเหลว" เมื่อใด ปัญหาความชอบธรรมสามารถแก้ไขได้ด้วยการทำความเข้าใจว่าเวเบอร์ตั้งใจอะไร

@@@@@@@

เวเบอร์อธิบายว่า มีเพียงรัฐเท่านั้นที่มีปัจจัยการผลิตที่จำเป็นสำหรับความรุนแรงทางร่างกาย ซึ่งหมายความว่ารัฐไม่ต้องการความชอบธรรมในการบรรลุการผูกขาดในการใช้ความรุนแรง ( โดยพฤตินัย ) แต่จะจำเป็นต้องมีหากจำเป็น (โดยนิตินัย)

โดยทั่วไปแล้ว คำนี้หมายความว่า รัฐไม่มีประสิทธิภาพ และไม่สามารถบังคับใช้กฎหมายของตนได้อย่างเท่าเทียมกัน หรือจัดหาสินค้าและบริการขั้นพื้นฐานแก่พลเมืองของตนได้ ข้อสรุปว่า สถานะล้มเหลวหรือล้มเหลว สามารถสรุปได้จากการสังเกตลักษณะต่างๆ และการรวมกันดังกล่าว

ตัวอย่างของลักษณะดังกล่าว รวมถึง - แต่ไม่จำกัดเฉพาะ - การมีอยู่ของการก่อ ความไม่สงบ การทุจริตทางการเมือง ที่รุนแรง อัตราอาชญากรรมที่ล้นหลาม ซึ่งบ่งบอกถึงกำลังตำรวจที่ไร้ความสามารถ

ระบบราชการที่ไม่สามารถเจาะเข้าไปได้ และไม่มีประสิทธิภาพ ความไร้ประสิทธิภาพของตุลาการ การแทรกแซงทางทหารในการเมือง และการรวมอำนาจ โดยผู้มีบทบาทระดับภูมิภาคในลักษณะที่เป็นคู่แข่งหรือขจัดอิทธิพลของหน่วยงานระดับชาติ

ปัจจัยการรับรู้อื่นๆ อาจเกี่ยวข้องด้วย แนวคิดที่สืบทอดมาของ "เมืองที่ล้มเหลว" ก็ได้เปิดตัวเช่นกัน โดยมีพื้นฐานมาจากแนวคิดที่ว่า แม้ว่ารัฐอาจทำงานได้โดยทั่วไป แต่การเมืองในระดับย่อยอาจล่มสลายในแง่ของโครงสร้างพื้นฐาน เศรษฐกิจ และนโยบายทางสังคม พื้นที่หรือเมืองบางแห่งอาจอยู่นอกการควบคุมของรัฐ และกลายเป็นส่วนหนึ่งของรัฐที่ไม่ได้รับการควบคุม โดยพฤตินัย




ไม่มีคำจำกัดความที่สอดคล้องกันหรือเชิงปริมาณของ "สถานะล้มเหลว" อยู่ ลักษณะที่เป็นอัตนัยของตัวชี้วัดที่ใช้ในการอนุมานความล้มเหลวของรัฐได้นำไปสู่ความเข้าใจที่คลุมเครือเกี่ยวกับคำนี้

นักวิชาการบางคนมุ่งเน้นไปที่ความสามารถและประสิทธิผลของรัฐบาลในการตัดสินว่า รัฐล้มเหลวหรือไม่ ดัชนีอื่นๆ เช่น ดัชนีรัฐเปราะบาง ของกองทุนเพื่อสันติภาพ ใช้การประเมินลักษณะทางประชาธิปไตยของสถาบันของรัฐเพื่อใช้ในการพิจารณาระดับความล้มเหลวในที่สุด

นักวิชาการคนอื่นๆ มุ่งความสนใจไปที่ความชอบธรรมของรัฐ ในธรรมชาติของรัฐ ในการเติบโตของความรุนแรงทางอาญาในรัฐ ในสถาบันที่สกัดกั้นทางเศรษฐกิจ หรือ ถึงขีดความสามารถของรัฐในการควบคุมอาณาเขตของตน

@@@@@@@

Robert H. Bates กล่าวถึงความล้มเหลวของรัฐว่าเป็น "การระเบิดของรัฐ" โดยที่รัฐเปลี่ยน "เป็นเครื่องมือในการปล้นสะดม" และรัฐสูญเสียการผูกขาดโดยใช้กำลังอย่างมีประสิทธิภาพ

Charles T. Call พยายามที่จะละทิ้งแนวคิดเกี่ยวกับความล้มเหลวของรัฐโดยสิ้นเชิง โดยให้เหตุผลว่าแนวคิดนี้ส่งเสริมความเข้าใจที่ไม่ชัดเจนเกี่ยวกับความหมายของความล้มเหลวของรัฐ ในทางกลับกัน คอลกลับใช้ "กรอบการทำงานช่องว่าง" เป็นทางเลือกในการประเมินประสิทธิผลของการบริหารงานของรัฐ กรอบการทำงานนี้สร้างขึ้นจากการวิพากษ์วิจารณ์ก่อนหน้านี้ของเขาเกี่ยวกับแนวคิดความล้มเหลวของรัฐ ซึ่งมีการสรุปอย่างกว้างๆ มากเกินไป

คอลจึงยืนยันว่า มักใช้ทฤษฎีนี้อย่างไม่เหมาะสมเพื่ออธิบายสถานการณ์ของรัฐต่างๆ ซึ่งในความเป็นจริงแล้วอยู่ภายใต้บริบทระดับชาติที่หลากหลายและไม่มีปัญหาที่เหมือนกัน การใช้การประเมินดังกล่าวเพื่อสนับสนุนการกำหนดนโยบาย Call posits จะต้องรับผิดชอบต่อการกำหนดนโยบายและผลลัพธ์ที่ไม่ดี

@@@@@@@

ด้วยเหตุนี้ กรอบการทำงานที่เสนอของ Call จึงพัฒนาแนวคิดเกี่ยวกับความล้มเหลวของรัฐผ่านการประมวลผล "ช่องว่าง" สามประการในการจัดหาทรัพยากรที่รัฐไม่สามารถระบุได้เมื่ออยู่ในกระบวนการล้มเหลว ได้แก่ ขีดความสามารถ เมื่อสถาบันของรัฐขาดความสามารถอย่างมีประสิทธิผล ส่งมอบสินค้าและบริการขั้นพื้นฐานแก่ประชากร

การรักษาความปลอดภัย เมื่อรัฐไม่สามารถให้การรักษาความปลอดภัยแก่ประชาชน ภายใต้การคุกคามของกลุ่มติดอาวุธ และความชอบธรรมเมื่อ "ส่วนสำคัญของชนชั้นสูงทางการเมืองและสังคมของตน ปฏิเสธกฎเกณฑ์ที่ควบคุมอำนาจ และการสะสมและการกระจายความมั่งคั่ง"

แทนที่จะพยายามหาปริมาณระดับความล้มเหลวของรัฐ กรอบช่องว่างให้ขอบเขตสามมิติที่เป็นประโยชน์ในการวิเคราะห์การมีปฏิสัมพันธ์ระหว่างรัฐบาลและสังคมในรัฐด้วยวิธีการวิเคราะห์ที่มากขึ้น การเรียกร้องไม่จำเป็นต้องแนะนำว่ารัฐที่ได้รับความเดือดร้อนจากความท้าทายของช่องว่างทั้งสามควรถูกระบุว่าเป็นรัฐที่ล้มเหลว แต่นำเสนอกรอบการทำงานเป็นทางเลือกแทนแนวคิดความล้มเหลวของรัฐโดยรวม

แม้ว่า Call จะตระหนักดีว่า แนวคิดเรื่องช่องว่างในตัวเองมีข้อจำกัด เนื่องจากรัฐมักเผชิญกับความท้าทายด้านช่องว่างตั้งแต่สองข้อขึ้นไป ข้อเสนอแนวความคิดของเขานำเสนอวิธีการที่เป็นประโยชน์สำหรับการระบุความท้าทายภายในสังคมได้แม่นยำยิ่งขึ้น และการกำหนดนโยบายที่มีแนวโน้มว่าจะมีประสิทธิภาพมากกว่า เพื่อให้ผู้มีบทบาทภายนอกและต่างประเทศนำไปปฏิบัติ

@@@@@@@

การวิพากษ์วิจารณ์เพิ่มเติมเกี่ยวกับแนวทางในการทำความเข้าใจแนวคิด 'รัฐที่ล้มเหลว' และใช้เพื่อแจ้งการตัดสินใจเชิงนโยบายระดับชาติและระดับนานาชาติ ได้รับการหยิบยกขึ้นมาในการวิจัยโดย Morten Bøås และ Kathleen M. Jennings จากกรณีศึกษา 5 กรณี ได้แก่ อัฟกานิสถาน โซมาเลีย ไลบีเรีย ซูดาน และบริเวณสามเหลี่ยมปากแม่น้ำไนเจอร์ของไนจีเรีย

Bøås และ Jennings ให้เหตุผลว่า "การใช้ป้ายกำกับ 'รัฐที่ล้มเหลว' เป็นเรื่องการเมืองโดยเนื้อแท้ และตั้งอยู่บนพื้นฐานการรับรู้ของตะวันตกเกี่ยวกับความมั่นคงของชาติตะวันตกและ ความสนใจ" พวกเขายังเสนอแนะอีกว่าผู้กำหนดนโยบายของชาติตะวันตกถือว่าป้าย "ล้มเหลว" มาจากรัฐเหล่านั้น ซึ่ง "ภาวะเศรษฐกิจถดถอยและการเปลี่ยนแปลงอย่างไม่เป็นทางการของรัฐถูกมองว่า เป็นภัยคุกคามต่อผลประโยชน์ของชาติตะวันตก"

นอกจากนี้ สิ่งนี้ชี้ให้เห็นถึงความหน้าซื่อใจคดในหมู่ผู้กำหนดนโยบายของชาติตะวันตก: รูปแบบเดียวกันของการรับรู้ความผิดปกติที่นำไปสู่บางรัฐที่ถูกตราหน้าว่า ล้มเหลว กลับพบกับความไม่แยแสหรือถูกเร่งรัดโดยเจตนาในรัฐอื่น ๆ ที่ความผิดปกติดังกล่าวได้รับการประเมินว่า เป็นประโยชน์ต่อผลประโยชน์ของชาติตะวันตก

ในความเป็นจริง "คุณลักษณะของการทำงานของรัฐนี้ไม่เพียงได้รับการยอมรับเท่านั้น แต่ยังได้รับการอำนวยความสะดวกในระดับหนึ่งด้วย เนื่องจากจะสร้างสภาพแวดล้อมที่เอื้ออำนวยสำหรับธุรกิจและทุนระหว่างประเทศ กรณีเหล่านี้ไม่ได้ถูกตราหน้าว่า 'รัฐที่ล้มเหลว '




อ่านทั้งหมดได้ที่ :-
https://th.wikipedia.org/wiki/รัฐล้มเหลว
ขอบคุณภาพจาก เฟซบุ้ค พรรคประชาชน - People's Party
https://www.facebook.com/groups/624624994798005/posts/1775498553043971/