พิมพ์

[raponsan]

.



ทางแห่งวิสุทธิ์ (คือพระนิพพาน) นั้น ชื่อว่า "วิสุทธิมรรค"
ส่วนหนึ่งของ นิทานกถา คัมภีร์วิสุทธิมรรค


 

ค่าปรารภของผู้รจนาคัมภีร์

(๒) บัดนี้ข้าพเจ้า (หมายเอาพระมหาพุทธโฆษาจารย์) จักบรรยายความแห่งพระพุทธนิพนธ์คาถา ที่พระผู้มีพระภาคผู้ทรงแสวงหาพระคุณอันยิ่งใหญ่ ตรัสวิสัชนาไว้แล้วนี้ อันต่างด้วยคุณมีศีลเป็นต้น ตามที่เป็นจริงต่อไป

โยคีบุคคลเหล่าใดในพระศาสนานี้ ได้รับการบรรพชา อันหาได้ด้วยยากในพระศาสนาของพระชินเจ้าแล้ว แม้ถึงจะต้องการความบริสุทธิ์ เมื่อไม่รู้จักทางแห่งความบริสุทธิ์ อันเป็นทางตรงทางเกษมซึ่งสงเคราะห์ด้วยศีล เป็นต้นตามที่เป็นจริงแล้ว ก็จะไม่บรรลุถึงซึ่งความบริสุทธิ์ได้ แม้ถึงจะเพียรพยายามอยู่ก็ตาม

ข้าพเจ้าจักรจนาคัมภีร์วิสุทธิมรรค ซึ่งมีอันไตร่ตรองถูกต้องดีแล้ว โดยอิงอาศัยเทศนานัยของพระเถระทั้งหลาย ชาวมหาวิหาร อันจะทําความปราโมชให้แก่โยคีบุคคลเหล่านั้น

เมื่อข้าพเจ้ารจนาคัมภีร์วิสุทธิมรรคนั้นโดยความเคารพ ขอสาธุชนทั้งหลายผู้ประสงค์ความบริสุทธิ์สิ้นทั้งมวล จงใคร่ครวญดูโดยความเคารพเทอญ

@@@@@@@

อธิบายทางแห่งวิสุทธิ

(๓) ในคําเหล่านั้น

คําว่า วิสุทธิ์ นักศึกษาพึงทราบว่า ได้แก่ พระนิพพานอันปราศจากมลทินทั้งปวง อันบริสุทธิ์ที่สุด
ทางแห่งวิสุทธิ์ (คือพระนิพพาน) นั้น ชื่อว่า วิสุทธิมรรค
อุบายเป็นเครื่องบรรลุถึง เรียกว่า มัคคะ
รวมความว่า ข้าพเจ้าจักรจนา คัมภีร์วิสุทธิมรรค คือ อุบายเป็นเครื่องบรรลุถึงซึ่งวิสุทธิ คือ พระนิพพานนั้น

ก็แหละ ทางแห่งวิสุทธิ นี้นั้น

ในทีบางแห่งทรงแสดงไว้ด้วยสามารถแห่งเหตุสักว่า วิปัสสนา เท่านั้น เหมือนอย่างที่ตรัสไว้ว่า :-

    "เมื่อใด โยคีบุคคลเห็นด้วยปัญญาว่า สังขารทั้งปวงไม่ เที่ยง เมื่อนั้น ก็จะเบื่อหน่ายในทุกข์ นี้คือทางแห่งวิสุทธิ" (๑-)

ในที่บางแห่งทรงแสดงไว้ด้วยสามารถแห่ง ฌาน และ ปัญญา เหมือนอย่างที่ตรัสไว้ว่า

    "ฌานย่อมไม่มีแก่ผู้ไม่มีปัญญา ปัญญาย่อมไม่มีแก่ผู้ ไม่มีฌาน ฌานและปัญญามีในผู้ใด ผู้นั้นแลอยู่ใกล้พระนิพพาน" (๒-)

ในทีบางแห่งทรงแสดงไว้ด้วยสามารถแห่ง กรรม เป็นต้น เหมือนอย่างที่ตรัสไว้ว่า

    "กรรม, วิชชา, ธรรม, ศีลและชีวิตอันอุดม สัตว์ทั้งหลาย ย่อมบริสุทธิ์ได้ด้วยคุณธรรม ๕ ประการนี้ หาใช่บริสุทธิ์ ด้วยโคตรและทรัพย์ไม่" (๓-)

ในที่บางแห่งทรงแสดงไว้ด้วยสามารถแห่ง ศีล เป็นต้น เหมือนอย่างที่ตรัสไว้ว่า

    "บุคคลผู้สมบูรณ์ด้วยศีล มีปัญญา มีจิตตั้งมั่นแล้ว มี ความเพียรปรารภแล้ว มีคนส่งไปแล้ว ในกาลทุกเมื่อ ย่อมข้ามห้วงน้ําอันข้ามแสนยากได้" (๔-)

ในที่บางแห่งทรงแสดงไว้ด้วยสามารถแห่ง สติปัฏฐาน เป็นต้น เหมือนอย่างที่ตรัสไว้ว่า

    "ภิกษุทั้งหลาย ทางนี้เป็นทางสายเอก เพื่อความบริสุทธิ์ แห่งสัตว์ทั้งหลาย ฯลฯ เพื่อทําให้แจ้งซึ่งพระนิพพาน ทางสายนี้ได้แก่สติปัฏฐานสี่" (๕-)

แม้ใน สัมมัปปธาน เป็นต้น ก็มีนัยเหมือนกันนี้
_______________________
(๑-) ขุ. ธ. (ไทย) ๒๕/๒๗๗/๑๑๘
(๒-) ขุ. ธ. (ไทย) ๒๕/๓๗๒/๑๔๙
(๓-) สํ. ส. (ไทย) ๑๕/๔๘,๑๐๑/๖๒, ๑๐๘
(๔-) สํ. ส. (ไทย) ๑๕/๙๖/๑๐๒-๑๐๓
(๕-) ที. ม. (ไทย) ๑๐/๓๗๓/๓๐๑



ที่มา : คัมภีร์วิสุทธิมรรค พระพุทธโฆสะเถระ รจนา ,สมเด็จพุฒาจารย์ (อาจ อาสภมหาเถระ) แปลและเรียบเรียง
หน้าที่ ๓-๔