พิมพ์

[raponsan]

พระบ้าน-คามวาสี

พระบ้าน-คามวาสี : คำวัด โดย พระธรรมกิตติวงศ์

พระภิกษุในพระพุทธศาสนาแบ่งออกได้เป็นสองฝ่ายคือ ฝ่ายคันถธุระ และฝ่ายวิปัสสนาธุระ
     ฝ่ายคันถธุระ ศึกษาพระปริยัติธรรม คำสั่งสอนของพระพุทธเจ้าเพื่อให้เกิดความรอบรู้ในหลักธรรม เพื่อนำไปประพฤติปฏิบัติ และสั่งสอนผู้อื่นต่อไป พระภิกษุฝ่ายนี้เมื่อศึกษาแล้วจะเกิดปัญญาที่เรียกว่า สุตตามยปัญญา เป็นปัญญาที่เกิดจากการเรียนรู้จากภายนอกโดยการฟังการเห็นเป็นต้น

     ส่วนใหญ่พระภิกษุฝ่ายคันถธุระ มักจะอยู่ที่วัดในเมืองหรือหมู่บ้าน เพื่อความสะดวกในการแสวงหาความรู้เพื่อตนเองจากแหล่งความรู้ต่าง ๆ และได้ใช้ความรู้นั้นๆ สั่งสอนผู้อื่นได้ง่าย ได้บ่อยครั้งและได้เป็นจำนวนมาก จึงเรียกพระภิกษุฝ่ายนี้อีกอย่างหนึ่งว่าเป็นฝ่ายคามวาสี หรือพระบ้าน
       
     อีกฝ่ายหนึ่งเรียกว่า อรัญญวาสี หรือ พระป่า หมายถึง ฝ่ายวิปัสสนาธุระ นำเอาพระธรรมคำสั่งสอนของพระพุทธเจ้าไปประพฤติปฏิบัติอย่างเคร่งครัด จริงจังโดยเน้นที่การฝึกจิตในด้านสมาธิ เพื่อให้เกิดปัญญาในลักษณะของภาวนามยปัญญา อย่างนี้เป็นต้น
     
     ในทางที่เป็นจริงแล้ว พระบ้าน กับ พระป่า แทบจะไม่มีความแตกต่างกันเลยแม้แต่น้อย ในที่นี้กล่าวถึงในแง่ของความเป็นพระสงฆ์ และในปัจจุบันนี้ พระป่าก็ได้มีการเปลี่ยนแปลงรูปแบบ มีการสร้างสำนักสงฆ์ขึ้น เพื่อเป็นที่พำนักไม่ไกลจากหมู่บ้าน หรือบ้างก็อยู่ในละแวกใกล้เคียงกับหมู่บ้านเพื่อสะดวกในการเลี้ยงชีพอยู่แล้ว
     
    ความแตกต่างของพระบ้าน กับพระป่า ที่เห็นได้อย่างชัดเจนก็คือ พิธีกรรมต่างๆ ที่พระบ้านจำเป็นต้องสนองศรัทธาญาติโยม ซึ่งพระป่าส่วนใหญ่จะไม่นิยมปฏิบัติพิธีกรรมเหล่านั้น เช่น งานศพ งานขึ้นบ้านใหม่ งานแต่งงาน ฯลฯ อย่างนี้เป็นต้น
     
     พระธรรมกิตติวงศ์ (ทองดี สุรเตโช ป.ธ.๙) ราชบัณฑิต และเจ้าอาวาสวัดราชโอรสาราม ได้ให้ความหมายของคำว่า คามวาสี (อ่านว่า คา-มะ-วา-สี) แปลว่า ผู้อยู่ในหมู่บ้าน, ผู้ประจำอยู่ในหมู่บ้าน หมายถึง
      ภิกษุที่พำนักอยู่ตามวัดในหมู่บ้านหรือในตัวเมือง มีกิจวัตรประจำเน้นหนักไปในทางคันถธุระ คือศึกษาเล่าเรียนพระปริยัติธรรม มีภารกิจคือการบริหารปกครอง การเผยแผ่ธรรม และการก่อสร้างปฏิสังขรณ์วัดวาอารามเป็นหลัก เรียกกันทั่วไปว่า พระบ้าน พระเมือง ซึ่งเป็นคู่กับคำว่า อรัญวาสี คือ พระป่า
     
      คามวาสีถูกนำมาใช้เป็นสร้อยนามสมณศักดิ์ของพระสงฆ์ระดับพระราชาคณะชั้นราชขึ้นไป เพื่อแสดงให้รู้ว่าเป็นพระบ้าน
     
      ในสมัยโบราณ สมเด็จพระสังฆราชและสมเด็จ พระราชาคณะเจ้าคณะใหญ่ที่ลงท้ายสร้อยราชทินนามว่า 'คามวาสี อรัญวาสี' มีพัดยศ ๒ เล่ม
      - พัดแฉกพื้นกำมะหยี่ปักด้วยทองและเงิน เป็นเครื่องหมายฝ่ายคามวาสี
      - พัดงาสาน เป็นเครื่องหมายฝ่าย อรัญวาสี

ขอบคุณข้อมูลและภาพจาก
http://www.komchadluek.net/detail/20120203/121993/พระบ้านคามวาสี.html